Patroni krzeszowickich ulic – cykl wykładów i spotkań poświęconych postaciom II wojny światowej
Krzeszowice, 1 września – 15 listopada 2009
Cykl wykładów i spotkań na temat patronów krzeszowickich ulic, będących bohaterami II wojny światowej, związanych z Armią Krajową, Batalionami Chłopskimi, Szarymi Szeregami oraz tajnym nauczaniem. Mieszkańcy poszczególnych ulic Krzeszowic będą mieli okazję poznać historie ich patronów. Wydana też zostanie publikacja poświęcona krzeszowickim bohaterom z czasów wojny.
Organizator: Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej
Partnerzy: Województwo Małopolskie
Projekt realizowany przy współpracy z Małopolskim Instytutem Kultury.
W ramach cyklu wykładów na temat krzeszowickich ulic noszących związane z historią II wojny światowej nazwy, omówione zostały działające podczas wojny na terenie Ziemi Krzeszowickiej formacje: Bataliony Chłopskie, Armia Krajowa, Szare Szeregi i Żołnierze Września, a także bohaterowie wojennych wydarzeń: bracia Antoni, Ignacy i Karol Hniłkowie, Emanuel Jakubiczka, Alojzy Kaczmarczyk – oficerowie Wojska Polskiego oraz Wincenty Danka i Kazimierz Wyka – uczestniczący w tajnym nauczaniu poloniści.
Idea zapoznania mieszkańców Krzeszowic z braćmi Antonim, Ignacym i Karolem Hniłko, Emanuelem Jakubiczką i Alojzym Kaczmarczykiem zrodziła się w chwili, gdy Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej otrzymało pozytywnie zaopiniowany wniosek o nadanie nowym krzeszowickim ulicom nazwisk tych bohaterów. Chcieliśmy w ten sposób przybliżyć mieszkańcom naszej gminy, szczególnie tym, którzy zasiedlą te ulice, ich patronów. Nie są to postacie zupełnie nieznane – braci Hniłków przedstawiła miłośnikom historii Krzeszowic książka Bracia Hniłkowie. Informacje zarówno o nich, jak i o ppłk. Jakubiczce czy ppłk. Kaczmarczyku ukazywały się w „Magazynie Krzeszowickim” i „Ziemi Krzeszowickiej”. O ulicach imienia prof. Danka i prof. Wyki i ich patronach pisała prof. Maria Ostrowska w „Magazynie Krzeszowickim” w cyklu Nasze ulice. Także rocznicowe wystawy prezentujące uczestników czynu zbrojnego z Ziemi Krzeszowickiej prezentowały te postaci. Niemniej – o historii nigdy dość! Potwierdziło się to wyraźnie na zebraniu mieszkańców jednego z osiedli, gdy wyszło na jaw, że pisownia niektórych nazwisk patronów może być problemem. Tym bardziej należy docenić starania autorki wykładów – Doroty Strojnowskiej, która co tydzień opowiadała mieszkańcom Krzeszowic o patronach krzeszowickich ulic i ich historiach.
Podczas wykładów zostały wykorzystane plansze wypożyczone z Centrum Kultury i Sportu w Krzeszowicach, a także portrety ze zbiorów SMZK. Warto dodać, że dzięki wykładom Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej otrzymało, na razie w depozyt, ale mamy nadzieję, że pozostanie na stałe, sztandar Ośrodka im. Szarych Szeregów w Krzeszowicach.
Wykłady odbywały się od września do listopada 2009 r. w siedzibie SMZK przy ul. Krakowskiej 30, w czwartki o godzinie 18.00. Frekwencja była różna – uczestniczyło w nich od kilku do kilkudziesięciu osób. Dla tych, którzy nie uczestniczyli w wykładach, przygotowaliśmy publikację książkową oraz prezentację multimedialną.
W przyszłym roku chcemy powtórzyć wykłady, uzupełniając je o patronów ulic z okresu I wojny światowej.
Drugie spotkanie z cyklu Patroni krzeszowickich ulic, które odbyło się 24 września 2009 r. w siedzibie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krzeszowickiej, poprowadziła Dorota Strojnowska. Grono słuchaczy nie było tym razem liczne, zapewne dlatego że w sąsiedztwie przyszłej ulicy Braci Hniłków nikt jeszcze nie mieszka. Nowe osiedle jest na razie w budowie.
Patron ulicy jest trochę jak daleki krewny – nie znamy go za bardzo, ale pojawia się tu i ówdzie w tle naszego życia: w adresie pocztówki z życzeniami świątecznymi, na zaświadczeniach, kwitach z pralni i mandatach. Rodzi się swego rodzaju zażyłość bohatera sprzed lat lub wieków z mieszkańcami ulicy, której patronuje. Szczególnie, jeśli jest to bohater lokalny, który ulicę swojego imienia ma tylko w tym jednym miasteczku. W odróżnieniu od Kościuszki czy Mickiewicza – patronów powszechnych i pomnikowych – ci mało znani są inaczej odbierani: jednych mieszkańców intrygują, u innych nie wzbudzając żadnego zainteresowania. To trochę jak z dalekim stryjem, o którym widomo, że był bohaterem, ale nie pamiętamy, której wojny…
Bracia Hniłkowie – Antoni, Karol i Ignacy – patrioci czasów pokoju i bohaterowie dwóch wojen, bez wątpienia zasłużyli na swoją ulicę w rodzinnych Krzeszowicach. Jeśli tę nazwę zatwierdzi Rada Miejska, nazwana nią zostanie ulica na budowanym właśnie osiedlu domków jednorodzinnych, która przebiegać jednak będzie na tyłach budynków. Z powodu tej lokalizacji nikt przy ulicy Braci Hniłków nie zamieszka – ulica biegnąca wzdłuż fasad (czyli ta wymieniona w adresach) nazywa się inaczej. Tak więc Antoni, Karol i Ignacy Hniłkowie, uzdolnieni naukowo i artystycznie żołnierze polscy, towarzyszyć będą swoim rodakom jakby z drugiego planu, zaglądając w ich życie od ogrodów. Nie oznacza to wcale, że ulica bez mieszkańców jest mniej ważna. Przykładem jest serce Nowej Huty – plac Centralny, którego też próżno szukać wśród danych adresowych.
Dzięki wydanej przez Księgarnię Akademicką książce Doroty Strojnowskiej i Konstantego Klocka pod tytułem Bracia Hniłkowie bohaterowie zostali upamiętnieni wraz ze swoimi ciekawymi i tragicznymi losami. Ulica, tak jak i książka oraz skromna tablica na miejscowym cmentarzu, przypomina, że warto pamiętać…
O pierwszym spotkaniu w ramach projektu Patroni krzeszowickich ulic, które poświęcone było Szarym Szeregom, napisała dla wartopamietac.infoDorota Strojnowska – prelegentka spotkania:
Ulica Szarych Szeregów znajduje się we wschodniej części Krzeszowic. Administracyjnie należy do Osiedla Jurajskiego. Została wytyczona wzdłuż skanalizowanego obecnie potoku, który płynął niegdyś jeszcze widoczną linią na osi północ-południe. Do tej pory rosną drzewa, które porastały lekką pochyłość terenu. Ulica została wytyczona w pierwszych latach 70. XX w. na gruntach należących wcześniej m.in. do rodziny Studenckich. Jest zorientowana na osi północ-południe. Od strony wschodniej graniczy z gruntami zajmowanymi przez gospodarstwo rolne PHRO, które ma tu swój budynek administracyjny, od strony zachodniej znajdują się następne bloki – przy ul. Długiej, oraz siedziba Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Krzeszowicach. Przy ulicy Szarych Szeregów mieści się posterunek policji, znajduje się tu także sklep spożywczy i hotel. Bloki zostały zasiedlone w drugiej połowie lat 1970. Swe miano ulica otrzymała na mocy uchwały Miejskiej Rady nr VII/28/77 z dnia 22 kwietnia 1977 roku. Jej przypomina bohaterskich harcerzy, którzy dla Ojczyzny narażali życie swoje i bliskich. więcej »
