Poniżej zamieszczono proponowaną przez Fundację Przestrzeń Kobiettrasę spaceru po Krakowie śladami Marceliny Kulikowskiej.
1. Collegium Maius, ul. Jagiellońska 15 – po ukończeniu Uniwersytetu w Genewie Marcelina Kulikowska studiowała na UJ m.in. historię.
2. Ujeżdżalnia, ul. Rajska 12 – Marcelina Kulikowska współpracowała z krakowskim ruchem emancypacyjnym, który na początku XX wieku zbierał się m.in. w Ujeżdżalni. Tu odbywały się wiece emancypantek, stąd wyruszały demonstracje na rzecz praw wyborczych dla kobiet.
3. Cygarfabryka, ul. Dolnych Młynów 10 – największy krakowski zakład pracy na przełomie XIX i XX wieku, w 90% zatrudniający kobiety, miejsce, gdzie po raz pierwszy w Galicji robotnice zorganizowały strajk (1896), stworzyły związek zawodowy (1907) i doprowadziły do utworzenia przyzakładowego żłobka (1911). Marcelina Kulikowska popierała działania na rzecz godnych i równych praw pracowniczych, deklarowała się jako socjalistka.
4. Pierwsze Gimnazjum Żeńskie, ul. Piłsudskiego 13 (dawniej Wolska 13) – pierwsza w Galicji żeńska szkoła średnia z programem równym męskim, tzn. uprawniającym do starania się o przyjęcie na studia, powstała w 1896 roku. Marcelina Kulikowska była jedną z nauczycielek, jedną z trzech absolwentek Uniwersytetu Genewskiego (obok Heleny Witkowskiej i Stefanii Sempołowskiej), które pogardliwie nazywano „paniami genewskimi”. Marcelina Kulikowska została zwolniona z gimnazjum w 1905 roku po tym, jak odmówiła zaprowadzenia uczennic na mszę ze względu na własną bezwyznaniowość.
5. Rynek Główny 13 – siedziba stowarzyszenia Związek Kobiet i redakcja organu „Robotnica”, czasowo również siedziba Czytelni dla Kobiet i redakcji „Nowego Słowa”. Wszystkie te podmioty walczyły o prawa kobiet i prawa pracownicze, z którymi Marcelina Kulikowska się identyfikowała.
6. Św. Jana 11 – pierwsza siedziba Pierwszego Gimnazjum Żeńskiego, w którym Marcelina Kulikowska uczyła.
7. Pijarska 3 – miejsce zamieszkania Marceliny Kulikowskiej i miejsce, w którym popełniła samobójstwo 19 czerwca 1910 roku przed godz. 15.
8. Cmentarz Rakowicki – grób Marceliny Kulikowskiej.
W sobotę 10 lipca 2010 roku odbył się spacer po Krakowie śladami Marceliny Kulikowskiej, zorganizowany przez Fundację Przestrzeń Kobiet.
Marcelina Kulikowska spędziła w Krakowie kilkanaście ostatnich lat swojego życia, wypełnionych intensywną, twórczą pracą i działalnością społeczną. Zamieszkała w Krakowie po studiach na Uniwersytecie Genewskim i rozpoczęła pracę w Pierwszym Gimnazjum Żeńskim. Działała m.in. w Towarzystwie Szkoły Gimnazjalnej Żeńskiej oraz w Towarzystwie Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza. Wydawała poezje, reportaże, powieści, utwory dramatyczne i zeszyty historyczne. O Krakowie pisała w swoich pamiętnikach, wierszach i powieściach. 10 lipca odwiedziłyśmy krakowskie miejsca związane z Kulikowską, jej pracą, działalnością, twórczością, życiem prywatnym.
Trasa obejmowała m.in. siedzibę Pierwszego Gimnazjum Żeńskiego przy ul. Piłsudskiego 13 (dawniej przy ul. Wolskiej 13), kamienicę pod Atlantami przy ul. Pijarskiej 3, gdzie Kulikowska mieszkała i gdzie popełniła samobójstwo oraz Cmentarz Rakowicki, gdzie znajduje się nagrobek Kulikowskiej. Ze względu na odległość nie udało nam się dotrzeć jedynie na Kopiec Kościuszki, który wspomina Kulikowska w pamiętniku „Z dziejów duszy” następująco:
Kopiec Kościuszki… jeden z najpiękniejszych widoków na świecie. Szeroko… ma gdzie pobujać rozigrana dusza. Szeroko… niebo rozpięło się na wyżynie takiej i w dali takiej, że w tym ogromnym przestworzu powietrznym tonąć… i tonąć… Szeroko… tchu zachwycić w piersi, wiatrem się wiejącym obwinąć, myślą poszybować… polecieć…
13 lipca 2010 r. odbyło się kolejne spotkanie w Czytelni dla Kobiet im. Marceliny Kulikowskiej. Intencją organizatorek z Fundacji Przestrzeń Kobiet było zgromadzenie w Massolit Books & Cafe dziewcząt i pań bez względu na wiek, wykształcenie czy status majątkowy.
Dyskutowały one między innymi o oddźwięku, jaki wywołało powstanie Czytelni. Wśród przykładowych reakcji internautów oraz znajomych i przyjaciół uczestniczek znalazły się głosy pełne aprobaty, lecz także kąśliwe komentarze z pytaniami w rodzaju: „czy to jakaś sekta?” zdradzające nieporozumienia w odbiorze celów i koncepcji Czytelni. W takich docinkach większość zebranych widziała poczucie – głównie męskiego – zagrożenia, jakie stanowi dla patriarchalnego społeczeństwa przestrzeń ściśle żeńska, posiadana na własność przez „drugą płeć”.
Punktem wyjścia do rozmowy stała się również krótka prezentacja produktów reklamowanych jako „kobiece”. Adresowane specjalnie do pań karty kredytowe, samochody czy konta bankowe budziły ambiwalentne uczucia. Z jednej strony – uznanie zyskały rzeczywiste, praktyczne udogodnienia tego typu produktów, z drugiej jednak – zauważono, iż konstruują one określony, często zakorzeniony w patriarchacie, projekt kobiecości, a przy tym nie są wolne od utwierdzania tradycjonalistycznego podziału ról społecznych.
Uczestniczki poruszyły także kwestię (nie)obecności mężczyzn w Czytelni. Padły głosy kwestionujące sensowność swoistego izolacjonizmu, którym jest jej wyłącznie żeński skład – ale i takie, które deklarowały potrzebę rozmów we własnym gronie. Odżegnując się od przyjmowania strategii wykluczenia płci przeciwnej, organizatorki przekonywały do idei kobiecego miejsca swobodnej wymiany myśli, bez ignorowania czyichkolwiek wypowiedzi, narzuconych odgórnie tematów, podziału na mówiących oraz słuchaczy, mentorów i uczniów.
Fundacja Przestrzeń Kobiet serdecznie zaprasza na drugie spotkanie w Czytelni dla Kobiet, która powstała jako spadkobierczyni i kontynuatorka krakowskiej instytucji edukacyjnej dla kobiet, działającej na przełomie XIX i XX wieku pod tą samą nazwą. Patronką współczesnej Czytelni dla Kobiet jest Marcelina Kulikowska – wybitna poetka, reporterka, emancypantka i pedagożka, której 100. rocznicę śmierci obchodzimy w tym roku.
Organizujemy comiesięczne spotkania w Czytelni, do udziału w których zapraszamy kobiety różnych pokoleń. Zgodnie z zamiarem naszych Przodkiń, Czytelnia dla Kobiet jest przestrzenią do dyskusji i wymiany doświadczeń. Poruszamy tematy związane z dorobkiem krakowskich działaczek na rzecz edukacji kobiet, przekazywaniem historii i znaczeniem uczenia się (z) historii oraz tematy zaproponowane przez uczestniczki spotkań.
Podczas drugiego spotkania porozmawiamy o tym, z czym kojarzy się Czytelnia dla Kobiet i jak postrzegane są współcześnie inicjatywy przeznaczone tylko dla kobiet. Zapraszamy do dyskusji!
Fundacja Przestrzeń Kobiet serdecznie zaprasza w sobotę 10 lipca 2010 roku na spacer po Krakowie śladami Marceliny Kulikowskiej.
W związku z tegorocznymi obchodami 100. rocznicy śmierci Marceliny Kulikowskiej, pedagożki, poetki, reporterki, krakowskiej działaczki na rzecz praw kobiet, zapraszamy na spacer po Krakowie Jej śladami, podczas którego przedstawimy Jej sylwetkę i odwiedzimy miejsca, z którymi była związana.
Spacer poprowadzi przewodniczka miejska Anna Kiesell, członkini Stowarzyszenia Przewodników po Krakowie „Secesja”, absolwentka cyklu szkoleniowego „Krakowski Szlak Kobiet” w ramach projektu „Polki, Żydówki – krakowskie emancypantki” Fundacji Przestrzeń Kobiet, prowadziła także warsztaty dla przewodniczek miejskich oraz wycieczki autorskimi trasami po Krakowie w ramach projektu „Krakowski Szlak Kobiet”.
Spacer jest nieodpłatny, będzie prowadzony w języku polskim, potrwa ok. 3 godziny. Liczba miejsc jest ograniczona, prowadzimy zapisy. Osoby zainteresowane udziałem w spacerze prosimy o zgłaszanie się e-mailem na adres: fundacja@przestrzenkobiet.pl. Decyduje kolejność zgłoszeń, konieczne jest uzyskanie zwrotnym e-mailem potwierdzenia udziału. Informacja o miejscu zbiórki zostanie przesłana wraz z potwierdzeniem.
