Pamięć o wydarzeniach, o zaangażowaniu naszych przodków jest wyrazem uszanowania własnej tożsamości narodowej. „Powielanie” wydarzeń umacniania wartości takie jak: patriotyzm, tradycja, lokalne obrzędy, wzmacnia też integrację społeczną oraz tworzy poczucie pewności siebie i bezpieczeństwa. Wiele wydarzeń z przeszłości o których warto pamiętać to nauka dla młodszego pokolenia, jak powinien wyglądać patriotyzm, przywiązanie do tradycji. To także zwracanie uwagi na dążenia dzięki którym możemy dzisiaj żyć w wolnym kraju ale również możliwość wyciągania wniosków z historii, dzięki czemu możemy unikać błędów tworząc własną rzeczywistość. Ważną rolę w procesie umacniania tożsamości narodowej i społecznej odgrywają inicjatywy stowarzyszeń, grup nieformalnych, ośrodków kultury, bowiem ich bezpośrednie zaangażowanie pozwala przekazywać dziedzictwo kulturowe kolejnym pokoleniom.

Czy celowe jest tworzenie wojewódzkiego programu poświęconego dziedzictwu i pamięci historii, otwartego na instytucje kultury, placówki oświatowe i edukacyjne, organizacje pozarządowe? Czego nie powinno zabraknąć w tego typu działaniach?

Tak. Nie powinno zabraknąć elastyczności programu; umożliwiając tym samym pobudzanie inicjatyw oddolnych i małych społeczności lokalnych które są zalążkiem rozwijania kultury wyższych lotów. Pierwszy kontakt z kulturą zachodzi w domu rodzinnym podczas śpiewania kolęd, tradycyjnych obrzędów w małym środowisku lokalnym. Kolejnym elementem jest rozwój kultury złożonej.

Jak oceniają Państwo realizację programu „Warto pamiętać” (współpraca MIK – partnerzy, zawartość i czytelność strony www.wartopamietać.info, koncepcja programu, itp.)?

Koncepcja programu jest warta wspierania i kontynuowania, faktycznie wspomaga pamięć wydarzeń, o których nie można zapomnieć. Dobra współpraca z MIK, stosunkowo prosty formularz wniosku i sprawozdawczość, czytelne logo i zasady realizacji. Inicjatywa powinna być kontynuowana i przeznaczane na jej realizację większe środki finansowe.

(Jacek Pięta, Stowarzyszenie Rozwoju i Promocji Gminy Sękowa)

1. formy upamiętnienia mają wpływ na „jakość” pamięci,
2. poprzez powtarzające się opowieści o minionych wydarzeniach buduje się zbiorową tożsamość.

Jest takie zdanie, że „ojczyzna to ziemia i groby”. Miejsca i przestrzeń mają swoją pamięć – należy ją wydobyć i odtworzyć. Bo w tym akcie re-aktualizacji pamięci dokonuje się odtworzenia przesłania: my – zbiorowość – wzięliśmy się stamtąd, spaja nas wspólna pamięć o naszej historii. Oznacza to, że zasady animacji pamięci mają znaczenie dla jej jakości, zawartości i żywotności. I tu można rozpocząć dyskusję, czy obowiązują nas wciąż zasady decorum, czy istotniejsze jest to, że wolność pamięci i upamiętnień oznacza żywy dialog. Dla jednych rekonstrukcja historyczna. Dla innych awangardowy komiks. Dla kolejnych „obrazoburcze” działania artystów?

Wracamy tu do problemu poruszonego w tekście „Miejsca pamięci”. Demokratyzacja pamięci oznacza jej coraz większą polifoniczność, wielowątkowość, różnorodność form jej upamiętnienia. Pozostaje pytanie: czy są jeszcze jakieś zasady dekorum, których powinniśmy przestrzegać?

Bezpośrednim impulsem do napisania tego tekstu był artykuł Michała Olszewskiego „Wermacht pozdrawiamy” w Tygodniku Powszechnym. Nota bene opiera się on w nim między innymi na przykładzie upamiętnienia katastrofy samolotu Halifax z polską załogą w Banicy (będącego częścią Programu „Warto pamiętać”).

Autor pisze w nim między innymi tak:

Mijają kolejne dekady, umierają świadkowie, zmieniają się ekipy rządzące, urzędnicy odchodzą na emeryturę, na ich miejsce przychodzą kolejni, a oficjalny język, jakim opowiadamy o wojnie, tkwi w okowach ustalonej dawno temu stylistyki. Westerplatte, Banica, Warszawa, Łódź, obozy koncentracyjne, pomniki okazałe mniej lub bardziej, liczba poległych mierzona w milionach bądź w dziesiątkach. Na rocznice okrągłe przyjeżdżają urzędnicy wyższego szczebla, rocznice pozostałe obsługiwane są przez drugi garnitur – takie są zasady dyplomacji. Również językowi, w którym wyrosła większość Polaków, zostało postawione zadanie karkołomne – powinien opisać to, co absolutnie niewyrażalne.
[…]
Co w zamian? Bo przecież nie jest jednak tak, że przestajemy mówić o wojnie. Przeciwnie, w ostatnich latach stała się ona jednym z najgoręcej dyskutowanych tematów historycznych.

W komiksach, filmach, na płytach i podczas gier miejskich, w przekazach dla młodzieży, w Muzeum Powstania Warszawskiego – prezentuje się ona coraz ciekawiej, coraz większą sprawia nam frajdę. Nurt oficjalny i opowieść świadków ustępują pola nowej narracji, często dwuznacznej i przenikniętej duchem okrutnej zabawy.

Zapraszam do lektury tego artykułu i do zastanawiania się nad polską kondycją pamięci oraz działaniami ją upamiętniającymi. Przykładem może być Program „Warto pamiętać”.

(pk)

28 sierpnia 2009 r. w Krzywej w gminie Sękowa odsłonięto pomnik upamiętniający 65. rocznicę śmierci załogi samolotu Halifax, który został zestrzelony, kiedy leciał na pomoc powstańcom warszawskim. Oto, co o wydarzeniu napisano w serwisie historyczno-turystycznym Sękowej:

28 sierpnia 2009 r. w Krzywej w przysiółku Banica, gmina Sękowa, odbyła się doniosła uroczystość, z udziałem władz w osobach wicewojewody Stanisława Sorysa, starosty Mirosława Wędrychowicza, burmistrza Gorlic Kazimierza Sterkowicza, wójta gminy Sękowa Małgorzaty Małuch i innych zacnych gości. Nastąpiło odsłonięcie pomnika siedmiu lotników oraz tablicy pamiątkowej z okazji 65. rocznicy zestrzelenia Halifaxa z 1586. Eskadry do Zadań Specjalnych.

Czytaj więcej na stronie serwisu Gminy Sękowa

(zn)