1 września 2009 roku w kościele św. Piotra i Pawła wystąpiła, z pierwszym i jedynym koncertem w Polsce (a zaledwie 14 w historii) The World Orchestra for Peace – wielonarodowa, wielowyznaniowa i wielorasowa grupa najwybitniejszych muzyków z ponad 70 wiodących orkiestr z 40 krajów świata. Program „Warto Pamiętać” okazał się właściwym kontekstem dla, organizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, nadzwyczajnego koncertu. Wpisywał wybitne wydarzenie artystyczne w kontekst obchodów rozciągniętych w czasie, promowanych jako program budowania nowoczesnych postaw patriotycznych w odniesieniu do niezbywalnych kategorii pamięci i odpowiedzialności. Dzięki włączeniu koncertu do wydarzeń regionalnych jasne stawało się także odniesienie rocznicy do jej kontekstu europejskiego i pokazanie, w jaki sposób region buduje własną pamięć przeszłości.

O to, by zaprosić ten legendarny zespół do Polski zabiegaliśmy od kilku lat kierowani przekonaniem, że orkiestra, której programem jest promowanie idei pokoju poprzez muzykę, jest najlepszym przykładem budowania na pamięci tragicznych wydarzeń przesłania ludzkiej solidarności i tolerancji. Z wdzięcznością przyjmujemy fakt, że koncert, który w swoich założeniach nie znajduje precedensu w historii polskich wykonań rocznicowych i który był jednym z najważniejszych międzynarodowych projektów upamiętniających 70. rocznicę wybuchu II. wojny światowej oraz 20. rocznicę odzyskania niepodległości i upadku komunizmu w Europie Środkowej, został wpisany w oficjalne kalendarium wydarzeń Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Narodowego Centrum Kultury i Małopolskiego Instytutu Kultury. WOFP wystąpiła pod dyrekcją jednego z najwybitniejszych współcześnie żyjących dyrygentów Valery’ego Gergieva. W repertuarze znalazły się dzieła kompozytorów promujących ideę pokoju: 5. Symfonia Gustava Mahlera nazywana „Orędziem miłości w nieczułych czasach” oraz nadzwyczajne i niecodzienne prapremierowe wykonanie Preludium dla Pokoju, które specjalnie na tę okazję skomponował Krzysztof Penderecki, będące nawiązaniem do słynnej Fanfary napisanej dla Europejskiego Centrum Solidarności.

Jaka jest rola animatora takich wydarzeń w kontekście bolesnych doświadczeń historii? Doświadczenie wojny wymaga ciągłego przypominania, upamiętniania, a także powinno służyć ustawicznej przestrodze. W tym sensie idea światowego pokoju musi być nie tyle filozofią polityczną, ale zbiorowym obowiązkiem twórców, obywateli, polityków, przywódców, ale i promotorów kultury. W tym sensie na instytucjach kultury spoczywa ogromna odpowiedzialność za godne mówienie o przeszłości i wykorzystywanie rocznic narodowych do budowania szerokiej refleksji nad przyczynami i skutkami wojny.

Czy celowe jest tworzenie wojewódzkiego programu poświęconego dziedzictwu i pamięci historii, otwartego na instytucje kultury, placówki oświatowe i edukacyjne, organizacje pozarządowe? Czego nie powinno zabraknąć w tego typu działaniach?

Program „Warto pamiętać” dzięki swojej otwartej formule pozwolił wielu cennym inicjatywom rocznicowym zaistnieć w przestrzeni medialnej dzięki skutecznej, centralnie sterowanej promocji. Jakość wydarzeń, ich zróżnicowanie i skala świadczą, że priorytetem tego programu jest tworzenie platformy współpracy, integrującej pojedyncze zdarzenia w kompleks działań starannie przemyślanych i dobranych. Tylko dzięki takiej współpracy zintegrowane działania mają szansę odbić się szerokim echem w kraju i poza jego granicami, a przy okazji przyczyniać się do budowania mądrych, nowoczesnych, a przede wszystkim twórczych postaw patriotycznych.

Organizacja koncertu w ramach programu „Warto Pamiętać” pozwoliła włączyć jednorazowe wydarzenie w kontekst szerszy związany z zagadnieniami integracji pokoleń i budowania warunków do dialogu na płaszczyźnie regionu, kraju, ale także społeczności międzynarodowej poprzez angażowanie międzynarodowej opinii publicznej wokół rocznicy ( transmisja koncertu: TVP 2, Program II Polskiego Radia, oraz na platformie cyfrowej CNN).
Także wspólne docieranie z informacją o rocznicy do szerokiej publiczności poprzez przemyślaną i szeroką promocję lokalną, ogólnopolską i międzynarodową było niewątpliwie zasługą programu.

Jak oceniają Państwo realizację programu „Warto pamiętać” (współpraca MIK – partnerzy, zawartość i czytelność strony www.wartopamietać.info , koncepcja programu, itp.)?

Małopolski Instytut Kultury to wiarygodny Partner i skuteczny moderator programu. Wysoko oceniamy zarówno entuzjazm młodego zespołu profesjonalistów, jak i wysoki stopień przygotowania do prowadzenia regionalnego programu o takim zasięgu i stopniu oddziaływania.

Szczególnie cenna jest próba połączenia wydarzeń jakościowo różnych – układających się na rozmaitość postaw – twórców, animatorów i odbiorców – w stosunku do dziedzictwa rocznic narodowych obchodzonych w 2009 r. W ten sposób MIK przyczynił się znacząco do wspomagania rozwoju nowoczesnego rozumienia patriotyzmu realizowanego poprzez kategorie: dziedzictwo – tożsamość – pamięć, a tym samym był ważnym animatorem umacniania znaczenia Małopolski i Krakowa jako regionu istotnego w przestrzeni europejskiego wymiaru pamięci i dziedzictwa historycznego.

(Kamil Jędrkowiak, Krakowskie Biuro Festiwalowe)

Dyrygent to również ognisko potencjalnie zapalne. Jego zadaniem jest iście magnetyczne przekonanie do własnej wizji, przekonanie tej – właśnie! – hydry stugłowej, której wszystkie oczy patrzą wprawdzie w tym samym kierunku, ale każda para inaczej, pod innym kątem. Dokonać zaś tego musi z autorytetem i precyzją, by nie było miejsca na wątpliwości, by każdy muzyk wiedział „jak” i „dlaczego”, i by to zrozumienie całego dzieła mogło następnie zostać przekazane publiczności. Wszystko to zaś w ciągu ledwie paru godzin prób.

Powołana przez Georga Soltiego (sir Georga Soltiego – jakże znaczące jest zespolenie w tej postaci angielskiego tytułu, niemieckiego brzmienia imienia i węgierskiego nazwiska), a po jego śmierci prowadzona przez Valery’ego Gergieva, World Orchestra for Peace dźwiga więc cały balast związany ze specyfiką orkiestrowego organizmu, podporządkowując go jednak – czy raczej wykorzystując – do głoszenia zawartego w jej nazwie przesłania. Incydentalnie zbierająca się Orkiestra, w tym wypadku złożona z muzyków pochodzących z kilkudziesięciu krajów i kilkudziesięciu różnych zespołów, staje się zatem świadectwem zgodnego przełamywania wszelkich uprzedzeń, pretensji, odmienności, zwykłej irytacji, które tak często towarzyszą ludziom w pracy w trudnych zbiorowościach i tak często leżą u podstaw rodzących się konfliktów – przełamywania ich dla osiągnięcia wspólnego celu, dla kreacji. Zespół ten zagrał 1 września, w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej, w krakowskim kościele świętych Piotra i Pawła. W programie znalazło się prawykonanie Preludium dla Pokoju Krzysztofa Pendereckiego (utwór przejrzysty i ciekawy, z chorałowo brzmiącymi częściami skrajnymi) oraz V Symfonia Gustava Mahlera. Publiczność w kościele tak wyjątkowa, jak i sama okazja: od kombatantów po dyplomatów. „Zwyczajna”, czyli prawdziwa publiczność tym razem znalazła się głównie przed ekranami telewizyjnymi (koncert był transmitowany na krakowskim Rynku Głównym oraz w TVP 2).

Preludium tudzież Symfonia Mahlera mogły się podobać bardziej lub mniej, fakt, że we wciąż otchłannej akustyce – mimo na pewno cennego akustycznego ekranu zawieszonego nad Orkiestrą (strach pomyśleć, jak byłoby bez niego!) – ginęły szczegóły interpretacji, a zniekształceniu uległa też proporcja brzmień, mógł nawet męcząco irytować – efekt jednak celował gdzie indziej. Oto przed nami setka najróżniejszych osób zgodnie zmierzyła się z wymagającym dziełem w równie wymagających warunkach, wspólnie doprowadzając projekt do finału i wydając owoc w postaci kreacji wielkiej symfonii, najbardziej abstrakcyjnej ekspresji ludzkiego ducha. Publiczność bez wahania nagrodziła muzyków stojącą owacją. Znaczącemu przesłaniu Orkiestry trudno ukazać się bardziej wyraziście.

(Jakub Puchalski)

Wśród uczestników niezwykłego koncertu była wdowa po pierwszym dyrygencie Orkiestry, Lady Solti, dyrektor Orkiestry Charles Kaye, Maestro Krzysztof Penderecki, prezydent Jacek Majchrowski, marszałek Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda oraz wielu znakomitych, również zagranicznych, gości. Znaleźli się w tym gronie odznaczeni przez prezydenta Jacka Majchrowskiego Bohaterowie Września. Spośród hierarchów Kościoła przybyli arcybiskup Stanisław Dziwisz oraz kardynał Franciszek Macharski. Spotkanie transmitowane na żywo przez telewizję TVP2, Program 2 Polskiego Radia oraz platformę cyfrową CNN poprowadziła Grażyna Torbicka.

Jeszcze przed koncertem zebrani uczcili pamięć poległych minutą ciszy, po czym w skupieniu wysłuchali światowego prawykonania Preludium dla Pokoju Krzysztofa Pendereckiego. Utwór odebrano bardzo entuzjastycznie. Następnie Orkiestra odegrała wprawiającą w zachwyt V Symfonię cis-moll „Orędzie miłości w nieczułych czasach” Gustava Mahlera.

Wśród muzyków Orkiestry znaleźli się wybitni Polacy: Robert Kabara (Sinfonietta Cracovia), Artur Rozmysłowicz (Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Wrocławskiej), Krzysztof Stencel (Orkiestra Warszawskiej Opery Kameralnej) oraz Karolina Jaroszewska-Rajewska, Angelica Wais i Andrzej Sienkiewicz (Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej).

Na Rynku Głównym transmitowano na żywo cały koncert. Dynamicznie kręcone ujęcia Orkiestry przeplatały się z panoramicznymi fotografiami Krakowa, widokiem na kościół pw. św. św. Piotra i Pawła i ulicę Grodzką oraz fotografiami archiwalnymi z września 1939.

(zn)

Wczoraj o godz. 12.00 w Urzędzie Miasta Krakowa odbyła się konferencja prasowa poprzedzająca czternasty w historii i pierwszy w Polsce koncert World Orchestra for Peace. O tym, jak podniosłym wydarzeniem dla Krakowa jest występ Orkiestry zapewniał prezydent Jacek Majchrowski.

To wydarzenie wyjątkowe, czekaliśmy na nie z niecierpliwością: po raz pierwszy w Polsce zagra Światowa Orkiestra dla Pokoju, zrzeszająca ludzi o różnych poglądach, różnych ras i wyznań. Pokazuje to ideę Orkiestry, że niezależnie od tych wszystkich różnic można wspólnie działać na rzecz pokoju.

Prezydent podkreślił też, że Kraków, jako miasto, które zawsze było wielokulturowe, jest jak najbardziej stosownym miejscem dla takiego wydarzenia.

Słynny dyrygent Valery Gergiev również zaznaczył, że Kraków położony w samym sercu Europy to bardzo dobre miejsce na uczczenie pamięci wydarzeń sprzed 70 lat poprzez występ Orkiestry. Podkreślił, że ze wspomnianej przez prezydenta Majchrowskiego różnorodności rasowej, narodowej i religijnej muzyków Orkiestra czerpie swoją siłę i dzięki niej jeszcze mocniej zabrzmi zaintonowane w 1995 r. przez Sir Georga Soltiego przesłanie dla pokoju.

Krzysztof Penderecki, którego Preludium dla pokoju zostanie dziś premierowo odegrane, nie chciał komentować swego utworu przed jego pierwszym wykonaniem. Powiedział natomiast:

Jestem bardzo szczęśliwy, że jeden z największych dyrygentów naszych czasów będzie pierwszym wykonawcą mojego utworu.

Jak zapewniał dyrektor Orkiestry Charles Kaye, to, czym jest Orkiestra wszyscy dopiero poczują w trakcie koncertu. Przypomniał też o transmisji na platformie cyfrowej CNN, która umożliwi ludziom z całego świata obejrzenie koncertu w internecie.

(zn)

W 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie odbędzie się koncert World Orchestra for Peace pod dyrekcją Maestro Valery’ego Gergieva.

Koncert poprowadzi Grażyna Torbicka.

Wydarzenie będzie jednocześnie pokazywane na telebimie umieszczonym na Rynku Głównym, przy Wieży Ratuszowej, oraz transmitowane przez TVP 2 oraz Platformę Cyfrową CNN o godzinie 19:00.

Bezpłatne zaproszenia do sektora siedzącego, znajdującego się przed telebimem na Rynku Głównym, będą dostępne do odbioru w trzech Punktach Informacji Miejskiej: w Pawilonie Wyspiańskiego, w Wieży Ratuszowej oraz przy ul. św. Jana 2 od dnia 17 sierpnia 2009 r.

Koncert rozpocznie się o godzinie 18.30. Wejście do sektora siedzącego na Rynku Głównym o godzinie 18.00.

W kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie zabrzmi Symfonia nr 5 cis-moll Gustava Mahlera oraz specjalnie na tę okazję skomponowane dzieło Krzysztofa Pendereckiego Preludium dla Pokoju, będące nawiązaniem do słynnej Fanfary napisanej dla Europejskiego Centrum Solidarności.

Organizatorami koncertu są Urząd Miasta Krakowa oraz Krakowskie Biuro Festiwalowe.

(zn)