Spotkanie odbędzie się w najbliższy poniedziałek 8 listopada 2010 r. w Empik Megastore przy Rynku Głównym 5 w Krakowie, o godzinie 13.00.

Do organizowanej dyskusji panelowej zaproszono profesora dr hab. Andrzeja Chwalbę, dr Małgorzatę Bogunię-Borowską, Wiesławę Ziółkowską oraz Antoniego Mazura. Spotkanie poprowadzi Konrad Myślik.

Projekt „Marzenie o wolności. Kraków ’45” jest realizowany w ramach programu „Warto pamiętać”.

(zn)

Na początku spotkania Jakub Osiecki zrelacjonował krótko podjęte działania i efekty projektu. Dalsza część spotkania była już poświęcona wydarzeniom i pamięci września 1939 roku. Jarosław Pałka z Domu Spotkań z Historią opowiedział o przygotowaniach do wydania nowego pakietu edukacyjnego dla szkół, poświęconego historii kampanii wrześniowej i wykorzystującego zebrane relacje świadków. Ks. prof. Jan Szczepaniak z Uniwersytetu Papieskiego im Jana Pawła II podzielił się ze słuchaczami opowieścią o tym, jak kościół stara się opisać i zrozumieć własną historię z czasów II wojny światowej. Szczegółowo opisał też – posługując się przykładami – losy księży małopolskich we wrześniu 39 roku. Jakub Nowakowski z Żydowskiego Muzeum – Galicja opowiedział o społeczności żydowskiej Krakowa w przededniu wybuchu wojny, szczególnie w aspekcie jej stosunku do hitlerowskich Niemiec. Bardzo trafnie wskazał, że Żydzi krakowscy podzielali polski optymizm, iż Niemców z pomocą Francji i Anglii szybko się pokona. Po wkroczeniu Rosjan 17 września ich większość wciąż bardziej obawiała się „wschodniego barbarzyństwa” i pogromów niż Niemiec z jej ustawami norymberskimi. Zapraszam do poznania relacji świadków, ponieważ wskazują one, jak bardzo stereotypowo uczą nas historii podręczniki.

(pk)

W dyskusji udział wezmą: Jarosław Pałka (Dom Spotkań z Historią w Warszawie), Jakub Nowakowski (Żydowskie Muzeum – Galicja), ks. prof. Jan Szczepaniak (Uniwersytet Papieski im Jana Pawła II) oraz Jakub Osiecki.

Zaprezentowany zostanie materiał edukacyjny Ośrodka KARTA dotyczący wybuchu II Wojny Światowej, a także fragmenty wywiadów biograficznych świadków tamtych wydarzeń. Organizatorzy postarają się z kilku punktów widzenia oddać nastrój i emocje związane z tą tragiczną dla Polski datą. Szczególnie zapraszamy małopolskich nauczycieli historii i języka polskiego.

(źródło: Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna w Krakowie)

Elżbieta Moczarska opowiedziała o swojej prywatnej pamięci i o tym, jak niezwykłe były losy jej rodziców w trakcie II wojny światowej i w okresie powojennym. Mówiła o rodzinnych opowieściach, które formowały jej dziecięcą wyobraźnię o przeszłości i o wojnie.

Anna Machcewicz opowiedziała z kolei o drodze jaką przeszła, by napisać biografię Moczarskiego. Sformułowała też sąd, iż interesować się historią i promować takie zainteresowanie jest naszą powinnością, bo posiadamy dług u przeszłych pokoleń, które wywalczyły naszą wolność. Ten dług możemy spłacić naszą pamięcią o przeszłości.

Ks. Adam Boniecki zapytany o to, jak zainteresować młodzież historią, stwierdził, że potrzeba poznania historii przodków jest naturalną potrzebą „człowieka średnio-inteligentnego, a nie zainteresowani pewnie i tak się nią nie zainteresują”. Ważne jest natomiast by badania nad historią nadal trwały, szczególnie – byśmy odkrywali te wymiary historii, o których wolelibyśmy raczej zapomnieć (wspominał m.in. o tragicznej sytuacji powojennej na Warmii i Mazurach). Podobne postulaty padały z ust pozostałych uczestników, w tym Romana Honeta. Ks. Boniecki dodał natomiast, że takie formy upamiętnienia jak pomniki i tablice są ważne, ale ich siła wyrazu nieubłaganie blednie z czasem. Szansą współczesnego dialogu o historii są raczej wielkie postacie z historii, które niosą ze sobą symboliczny ładunek dziejów – w opinii księdza to tylko one mogą przetrwać, nie tracąc siły przekazu dla współczesnych.

Stefan Wilkanowicz postulował, by młodzież była uczona historii przez młodzież. W jego opinii jedynie taki przekaz ma szansę dotrzeć do młodego pokolenia. Opowiedział przy okazji o projekcie Fundacji Kultury Chrześcijańskiej ZNAK „Młodzi o przeszłości i przyszłości” – kontynuacji projektu „3 pytania”. Oto jak wiceprezes Krajowej Rady Katolików Świeckich, wiceprezes Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, prezes Fundacji Kultury Chrześcijańskiej Znak i redaktor naczelny magazynu internetowego „Forum: Żydzi – Polacy – Chrześcijanie” na stronie projektu zachęca do wzięcia w nim udziału:

Dzisiaj, po 60. rocznicy wyzwolenia oświęcimskiego obozu, zwracamy się do młodzieży na całym świecie. Proponujemy wam refleksję wybiegającą w przyszłość. Prosimy o zastanowienie się nad nowymi zagrożeniami i nad sposobami zapobiegania im.
Prosimy was zatem o namysł nad trzema nowymi pytaniami:

1. Jakie dziś widzicie zagrożenia?
2. Co młodzi ludzie powinni robić, aby je usuwać?
3. Co wy (wasza klasa, wasza szkoła, wasza organizacja) możecie zrobić?

Możecie odpowiadać indywidualnie, możecie dyskutować w grupach i opisać wyniki waszej dyskusji. Będziemy wam wdzięczni za wszelkie refleksje, doświadczenia i propozycje. Proszą was o to także młodzi mieszkańcy Oświęcimia.

„Nienawiść jest teraz w modzie” – napisał licealista, odpowiadając na naszą ankietę „Młodzież i przemoc”. Wiemy, że bywa w modzie na stadionach sportowych, wiemy także, że w niektórych szkołach starsi uczniowie stosują przemoc wobec młodszych, wiemy, że nie tylko w biednych krajach ludziom brakuje wszystkiego, a najbardziej nadziei, ale także i w bogatych… Wiemy, że dobrzy bierni zachęcają do działania aktywnych złych.

Jak jest u was? Czy można na was liczyć?
(źródło: portal „Młodzi o przeszłości i przyszłości”)

Projekt ten w samej swojej istocie daje odpowiedź na pytanie, dlaczego warto pamiętać.

W moim odczuciu najważniejszym postulatem, który wyłonił się z dyskusji jest demitologizowanie historii II Rzeczypospolitej jako „arkadii” bez czarnych kart. Musimy lepiej poznać alternatywne historie – pisane przez ukraińskich, litewskich, niemieckich, żydowskich i innych, nie „naszych” historyków. Obecnie dość łatwo unieważniamy te spojrzenia i nie włączamy ich w polski obieg pamięci. Dialog o historii rozwija się przecież w sytuacji różnicy poglądów, inaczej zamiera w formie „przyklepanej” historii, o której pamięta się „od święta”.

(zn)

Panel dyskusyjny w „Jaszczurach” poprowadzi dziennikarz telewizyjny Dariusz Bohatkiewicz, a wystąpią w nim wielkie osobistości. Głos zabiorą Elżbieta Moczarska, córka Kazimierza Moczarskiego oraz Anna Machcewicz – twórczyni pierwszej pełnej biografii autora Rozmów z katem. Wśród zaproszonych są również Ks. Adam Boniecki, Stefan Wilkanowicz, Roman Honet oraz kombatanci.

Tak jak różne są doświadczenia wymienionych rozmówców, różne pewnie padną opinie na temat sensu podejmowania walki i ofiary poniesionej przez Polaków. Do dyskusji na ten temat, choć jest on dobrze wszystkim znany, z pewnością warto powracać. Ale nie po to, by coś rozstrzygać, tylko po to, by nie poprzestać na jednostronnych, wykluczających inne spojrzenia (a więc i doświadczenia) wizjach przeszłości. Taka debata to również szansa na wymianę międzypokoleniową.

Organizatorzy za cel obrali sobie stworzenie przestrzeni dla szeroko rozumianego dialogu społecznego na temat przeszłości oraz tego, jak rzutuje ona na współczesność. I niech to będzie najlepszą rekomendacją oraz zaproszeniem do wzięcia udziału w spotkaniu.

(zn)

Następnie, w nieco bardziej kameralnej atmosferze rozpoczęła się dyskusja na temat powstawania i rozwoju niezależnych organizacji zajmujących się działalnością kulturalną po 1989 r. Na spotkanie nie dojechał jeden z zaproszonych – Max Cegielski, ale obecni Kuba Szreder i Jan Sowa poprowadzili wyjątkowo ciekawe spotkanie, które wbrew potencjalnym oczekiwaniom nie było chronologicznym sprawozdaniem. Dwugłos, a w drugiej części spotkania dyskusja z publicznością, opierał się w znacznej mierze o postulaty „Manifestu komitetu na rzecz radykalnych zmian w kulturze”. Gorąco polecam odwiedzenie strony Fundacji Bęc Zmiana (czytaj post „RADYKALNE ZMIANY W KULTURZE”) oraz dyskusję na forum poświęconemu Manifestowi.

Dziś w ramach Systemów, już o 15.30 w KINIE 18 „RIP – A Remix Manifesto”, a o 18.00 w Instytucie Goethego na Rynku Głównym 20 Panel: The Meaning and Relevance of ICAS (International Cities of Advanced Sound). Jak piszą organizatorzy:

Unsound jest członkiem-założycielem ICAS – sieci festiwali o podobnym do Unsound profilu, których współdziałanie jest możliwe dzięki pozytywnym zmianom globalizacyjnym i otwartym granicom. Panel przedstawia reprezentantów organizacji północnoamerykańskich i europejskich, które będą mówić o swoich działaniach oraz o współtworzeniu ICAS.

Wieczorem kolejna odsłona części artystycznej Unsound: SoundScapes 2: LABYRYNTHS OF SOUND. Do zobaczenia w Filharmonii Krakowskiej!

(zn)