To projekt literacki Instytutów Goethego w Europie Środkowo-Wschodniej, zrealizowany z okazji dwudziestolecia otwarcia i politycznych przemian w Europie.
Temat upadku muru i przełomu roku 1989 można poruszać na różne sposoby. Czyniło to również wielu pisarzy – w formie książek, podczas dyskusji, a także w internecie. Co ciekawe, wypowiadają się w tej kwestii głównie mężczyźni. Instytut Goethego celowo zwrócił się do pisarek, podejmując tym samym próbę przyjrzenia się tamtym czasom z nowej perspektywy.
(Goethe Institut)

Polskę reprezentują dwie autorki: Magdalena Tulli i Sylwia Chutnik. Wszyskie teksty dostępne są na stronie projektu.

(pk)

Jest to obszerny zbiór wspomnień świadków gromadzony na obszarze całej Europy przez pojedyncze osoby, organizacje non-profit, instytucje publiczne i niepubliczne, szkoły oraz ośrodki edukacyjne, które chcą podzielić się własnymi zbiorami, porównywać, oceniać i wspólnie dyskutować na temat swoich nagrań, tekstów, zdjęć i dokumentów archiwalnych. Przechowujemy i udostępniamy zbiory wspomnień świadków, którzy wyrazili zgodę, aby ich świadectwo zostało wykorzystane do badania historii najnowszej i udostępnione publicznie. Wszyscy, którzy dołączą do nas ze swoimi zbiorami, stają się częścią WSPÓLNOTY PAMIĘCI EUROPEJSKIEJ. (źródło: portal Pamięć Narodu)

Jakie materiały można tu znaleźć lub zamieścić?

W naszej bazie przechowujemy nagrania w całości, ich fragmenty, zdjęcia, dzienniki, dokumenty archiwalne oraz wiele innych. Im więcej zbiorów, portretów i świadectw uda się zgromadzić, tym bardziej zróżnicowana i zrozumiała będzie mozaika ubiegłego wieku. Z pomocą zapisków świadków i innych źródeł historycznych chcemy poznać istotę niedemokratycznych reżimów XX wieku, nazizmu i komunizmu. Chcemy badać fenomeny, które im towarzyszyły. Układamy mozaikę z zeznań tysięcy świadków, którzy znaleźli się w sytuacji ekstremalnej i chcą podzielić się tymi doświadczeniami. Interesują nas powody, które decydowały o tym, że ludzie zachowali się tak, a nie inaczej, co miało wpływ na rozwój ich opinii i stanowisk. Dokumenty te chcemy porównywać i dla celów naukowych rozdzielić według historycznych epok, rocznic, wydarzeń czy kategorii wspomnień. (źródło: portal Pamięć Narodu)

W projekcie tym ważna jest kategoria „pamięci”, która wskazuje na gromadzenie indywidualnych relacji świadków historii oraz skupienie się na indywidualnych losach Europejczyków w kontekście „Wielkiej Historii”.

(pk)

(pk)

Również w ramach programu Systemy / Unsound Festival odbędzie się jeszcze kilka wydarzeń. Od piątku do niedzieli (23–25 października) od godziny 15.00 w dawnej fabryce Erdal wciąż dostępna dla zainteresowanych jest wystawa „Systemy”, o której pisaliśmy tuż po jej otwarciu. W ramach programu zapraszamy również na dwie projekcje filmu „Speaking In Code”.

Film eksploruje środowisko sceny techno – związane ze sceną klubową Berlina po upadku muru berlińskiego. Zawiera wywiady m.in. z Monolake, Modeselektor, Wighnomy Brothers i Philipem Sherburne’m.

Pierwsza projekcja już dziś o godzinie 15.30 w Kinie 18. Ci, którym nie będzie dane dotrzeć dziś na Floriańską 18, mogą obejrzeć film w niedzielę o godzinie 16.00 w tym samym miejscu. Wstęp bezpłatny, ale uwaga – sala nieduża, więc lepiej przyjść trochę wcześniej!

Dla uczestników festiwalu nadchodzący weekend będzie pełen nowych muzycznych doświadczeń. Życzymy fantastycznych wrażeń!

(zn)

Wystawa „Systemy” została poświęcona idei granicy oraz systemów – politycznych, społecznych i kulturowych, obejmując spuściznę komunizmu. Jest to opowieść o transformacji oraz pozytywnych zmianach, jakie dokonały się dzięki zjawiskom takim jak globalizacja czy bunt niektórych grup społecznych – szczególnie na płaszczyźnie kultury muzycznej.

Ekspozycja składa się z trzech instalacji. Jedną z nich, „There are no others, There is only us”, można było obejrzeć w dniu otwarcia festiwalu po koncercie Jacaszka w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”.

W czasach, kiedy granice geograficzne, społeczne i kulturowe zacierają się, a świat staje się globalną wioską, Marc Silver zadaje pytanie, czy tłum lub jakiekolwiek zbiorowisko ludzkie może stanowić źródło uciemiężenia lub siłę oporu. „There are no others, There is only us” jest wyrazistą metaforą siły drzemiącej we współpracy tłumu. Filmowi towarzyszy dziewięciominutowa ścieżka dźwiękowa autorstwa Bena Frosta. Współistniejące ilustracje muzyczne stworzyli Jacaszek, Tomasz Bednarczyk oraz Denis Kolokol.

Drugi projekt to „Mińsk Shift” („Krakow Edit”) autorstwa niemieckiego artysty Kassiana Troyera.

We wrześniu 2008 w przestrzeni publicznej Mińska umieszczono przenośny system nagłaśniający. Abstrakcyjna muzyka płynąca z głośników miała dopełnić dźwiękową specyfikę poszczególnych miejsc – ambientowe ścieżki stały się częścią powstającego procesu muzycznego. „Krakow Edit” stanowi swego rodzaju archiwum autentycznych wydarzeń projektu „Mińsk Shift”.

Z pewnością godna polecenia jest również trzecia instalacja, która robi piorunujące wrażenie. Oto jak Unsoud opisuje „ANION” Jakuba Kirkegaarda:

Instalacja muzyczno-dźwiękowa opowiadająca o czasie, nieobecności i zmianie w kontekście tak zwanej „Zony” katastrofy czarnobylskiej. Stworzona w dwadzieścia lat po największym w światowej historii wybuchu reaktora jądrowego, pośród szczątków elektrowni instalacja „ANION” prezentuje rzeczywistość dźwiękową i wizualną przestrzeni naznaczonej niewidoczną i niesłyszalną klątwą.

Szczególnie ostatni projekt, miejscami niedopowiedziany i przejmujący, chwilę później zniewalająco dosłowny – gdy dochodzący z głośników dźwięk łudząco przypomina odgłosy wydawane przez licznik Geigera, a początkowo kolorowy obraz niszczejącego budynku powoli odbarwia się jak klisza wystawiona na promieniowanie – zasługuje na uwagę.

(Cytaty pochodzą z materiałów promocyjnych Unsound Festival.)
(zn)

Takim ciekawym przedsięwzięciem była prezentacja fotografii z Europy Środkowo-Wschodniej w ramach festiwalu Noorderlicht 2008 w Holandii. Prezentację zorganizowano w ramach dwóch wystaw. „Behind Walls” opowiadała o „socjalistycznym raju” – wedle kuratorów miała pokazywać zamknięty świat fotografii zza żelaznej kurtyny i prezentować nieznany na zachodzie dorobek fotografów z Europy Środkowo-Wschodniej. „Beyond Walls” była z kolei prezentacją fotoreportaży obrazujących przemiany po 89 roku w byłych demoludach. O obu wystawach można przeczytać na stronie Fundacji „Instytut Fotografii Pro Fotografia”.

Warto dokonać porównania obu wystaw z Projektem „Nowa Europa”. „Behind Walls” oraz „Beyond Walls” są oczywiście przedsięwzięciem kuratorskim i prezentują dorobek wielu fotografów, a „Nowa Europa” jest integralnym projektem fotograficznym Łukasza Trzcińskiego. Z takim zastrzeżeniem można porównywać już, na ile Nowej Europie udaje się pokazać spójną opowieść o „krajobrazach przemian” oraz jakim językiem operuje w porównaniu do fotoreportaży prezentowanych w ramach Noorderlicht. „Nowa Europa” może być również umieszczona w kontekście kilkudziesięciu fotoreportaży o Europie Środkowo-Wschodniej zebranych specjalnie z myślą o ukazaniu przemian po upadku komunizmu.

Niepowtarzalną okazją do porównań i zobaczenia obu wystaw są ich prezentacje w Warszawie. Nowej Europy w październiku 2009 na Placu Zamkowym. Noorderlicht 2008 w grudniu 2009 w Wyższej Szkole Psychologii Społecznej.

Nowa strona festiwalu Noorderlicht z zapowiedzią wystaw „Behind Walls” / „Beyond Walls” w Polsce

(pk)

Warto przeczytać opisy wydarzeń w poszczególnych krajach aby, tak jak na zamieszczonych tu zdjęciach, zobaczyć, jak różnie potoczyły się wypadki w poszczególnych krajach.

Ciekawym uzupełnieniem opisu wydarzeń w Polsce jest udostępniony scenariusz lekcji poświęcony wyborom 4 czerwca dla uczniów klas gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Zapraszamy również na stronę edukacyjną (w języku angielskim) „Making the History of 1989” przygotowaną przez The Center for History and New Media. Jest to przykład innego potraktowania tego samego tematu. Równie ciekawy jest portal historyczny Polskiej Agencji Prasowej.

(pk)

Nie ulega wątpliwości, że Unsound, który odbędzie się w dniach 19-25 października 2009 r., w skali polskiej jest wydarzeniem unikatowym. Krakowowi zapewnia natomiast wizerunek miasta otwartego na nowe, nierzadko kontrowersyjne formy sztuki. W tym roku w siedmiodniowy program wpisany jest projekt Systemy, który w związku z 20. rocznicą upadku bloku wschodniego ma budzić refleksję nad wpływem tej wielkiej zmiany systemowej na przemiany w sztuce i kulturze.

Szczegółowy program festiwalu oraz informacje o sprzedaży biletów znajdują się na stronie organizatora.

Wszystkich zainteresowanych zachęcam do przesłuchania festiwalowego miksu promocyjnego, który przygotował dziennikarz muzyczny związany z imprezą – Philip Sherburne.

(zn)

„Systemy” w szczególności mają na celu rozważania, inicjowanie dyskusji i artystyczne eksploracje znaczeń, związane z upadkiem komunizmu i wpływowi tego wydarzenia na przemiany w sztuce i kulturze. Nie zawsze jednak idee te prezentowane będą w jednoznaczny sposób – istotą części projektów zawartych w programie jest również bardziej abstrakcyjne, w pełni artystyczne interpretowanie zagadnień związanych z działaniami w ramach systemów – nie tylko politycznych, ale również socjologicznych, kulturalnych i biologicznych. W trakcie programu Unsound przedstawione zostaną prace i inicjowane będą dyskusje, w których pojawią się pytania o sposoby funkcjonowania jednostki, artysty i odbiorcy kultury oraz zbiorowego działania na tym polu, w zależności od ustroju i przemian społeczno-politycznych.

Projekt „Systemy” składał się będzie z różnych elementów, jak: zlecone projekty video wykonywane przez VJ z Polski i Niemiec; instalacje dźwiękowe i video; projekcje filmów dokumentalnych oraz dyskusje panelowe.

Projekcje filmów dokumentalnych

Seria rozpocznie się wraz z otwarcie festiwalu i projekcją filmu „Beats of Freedom”. Reżyserami filmu są Leszek Gnoiński i Wojciech Słota, którzy stworzyli obraz dokumentujący wpływ muzyki rockowej na tworzenie się antykomunistycznej opozycji oraz wpływ tego ruchu na ostateczny upadek komunizmu. Towarzyszyć projekcji będzie również dyskusja panelowa z udziałem twórców filmu. Film powstał jako koprodukcja TVN i Instytutu Adama Mickiewicza.

Pokazany zostanie jeszcze jeden dokument tych samych twórców w ramach programu „Systemy” – film poświęcony scenie punkowej oraz element serii dokumentów „Historia Polskiego Rocka”.

Pokazane zostaną również dokumenty zagraniczne poświęcone zagadnieniom praw autorskich i zmian w nich zachodzących, które wpływają na powstawanie prace – „RiP: A Music Manifesto”. W innym dokumencie,„Before The Music Dies”, pokazane zostanie, jak wielki biznes i systemy ekonomiczne wpływają na popkulturę i powstawanie nowych, sztucznych gwiazd.

Zlecone projekty VJ

We współpracy z kuratorami berlińskiego festiwalu Club Transmediale powstaje tegoroczny program video, w którym eksplorować zagadnienia „Systemów” będą polscy i niemieccy artyście VJ, jak Pussy Krew, PaniK oraz Kinetofon. A ze strony niemieckiej swoje prace pokażą MFO, Autokolor oraz Telematique i u-matic.

Program VJ będzie prezentowany w trakcie nocy klubowych w Muzeum Manggha oraz prezentowane osobno w trakcie wystawy „Systemy” w Fabryce Past Erdal, co opisane jest poniżej.

Instalacje „Systemy”

Trzy bardzo różne projekty odnoszą się do przeszłości komunistycznej oraz zawierające w sobie również wizje rozwoju, demokracji i przyszłości bez reżimów. Wszystkie prace analizują również motywy i idee współpracy ponad granicami i narodowościami, co pokazane jest w formie instalacji audiowizualnych stworzonych przez doświadczonych twórców na tym polu.

Przedstawione zostaną następujące prace:

“There are no others, there is only us” –Marc Silver (UK) and Ben Frost (IS / AUS)

Film i dźwięk w jednym obrazie pokazują tysiące ptaków połączonych we wspólnym locie – niezwykle mocna metafora odnosząca się do przyszłości w działaniach kolaboracyjnych i pracy organicznej.

Film wzbogacony jest w 9-minutowy soundtrack skomponowany przez Ben Frosta oraz dodatkowo, w trakcie wystawy, puszczany będzie również z alternatywnymi ścieżkami dźwiękowymi skomponowanymi przez trzech innych artystów: Jacaszka (PL), Tomasz Bednarczyka (PL) i Denisa Kolokola (UA).

“Anion” – Jacob Kirkegaard

Praca świetnego duńskiego artysty, Jacoba Kirkegaarda łączy projekcję obrazów przedstawiających widok Czarnobyla po katastrofie nuklearnej oraz dźwięki zebrane w tym miejscu. Wydarzenie to było dosłownym i metaforycznym początkiem końca komunistycznego imperium. Nagrania z miejsca wybuchu nuklearnego oraz zebrane materiały video z opuszczonych przestrzeni Czarnobyla zmuszają do rozważań nad zagadnieniami czasu, wyobcowania i zmian, odnosząc się do niedosłyszalnego poczucia zagrożenia, obecnego w tamtej przestrzeni od momentu wybuchu.

„Plant Shift” – Kassian Troyer

Artysta dźwiękowy Kassian Troyer w ramach projektu zleconego przez Unsound, nagrywał dźwięki Mińska. Z nagrań powstałych we wrześniu 2008 powstała niezwykła wystawa, która dokumentuje dźwięki w nieoznakowanej przestrzeni podmiejskiej, gdzie pochowane zostały polskie i białoruskie ofiary Stalina.
Wystawa ta jest nie tylko bezpośrednim nawiązaniem do przemilczanej historii komunizmu, ale również do obecnej sytuacji Białorusi.

Dyskusje panelowe

Projekt „Systemy” zawiera również program dyskusji, w ramach którego poruszany będzie szereg tematów, jak niezależna produkcja kultury i formowanie się organizacji kulturalnych po 1989 roku; międzynarodowa współpraca kuratorów w ramach organizacji ICAS – Internetional Cities of Advanced Sound, którego członkiem założycielem jest Unsound; pytania o wpływ współczesnych technologii i rozwoju sposobów przepływu informacji na środowisko twórcze i inne.

(Źródło: UNSOUND)

Autorzy projektu wspólnie odwiedzili w dwudziestą rocznicę obrad Okrągłego Stołu i upadku muru berlińskiego kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Celem tej podróży fotografa i pisarza była rejestracja zmian – chcieli na własne oczy zobaczyć i opisać, każdy na swój sposób, co demokratyzacja dała mieszkańcom regionu. Rezultatem są dwie wystawy, które można obecnie oglądać w Krakowie – na Rynku Głównym i w Galerii Camelot; w galerii otrzymać można również wydawnictwo zawierające zdjęcia i teksty.

Serdecznie zapraszamy, wstęp wolny

(źródło: Fundacja Imago Mundi)