Wystawa zorganizowana została w ramach obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej z inicjatywy Regionalnego Związku Nadrenii w Kolonii, przy współpracy krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, LVR-LandesMuseum Bonn i galerii Ars Cracovia z Kolonii.

Wystawę eksponowano już w sierpniu i we wrześniu 2009 r. w opactwie Brauweiler pod Kolonią.

(zn)

Prace konkursowe wystawiono 11 listopada 2009 r. podczas uroczystego otwarcia „Muzeum Jednego Wieczoru”. Również tego dnia zostało odegrane widowisko „Zostań Świadkiem”, które składało się z tekstów poetyckich związanych z wydarzeniami z historii Polski, etiud teatralnych, piosenek wykonywanych przez 2 zespoły (szkolną grupę wokalną „Remedium” oraz zespół rockowy, który wykonywał znane historyczne piosenki w nowoczesnych, autorskich aranżacjach) oraz projekcji krótkich filmów dokumentalnych przedstawiających omawiane wydarzenia.

W realizację projektu zaangażowało się wielu mieszkańców Gminy Tarnów oraz świadków tamtych wydarzeń, którzy bardzo chętnie dzielili się pamiątkami oraz informacjami, przyczyniając się do stworzenia bardzo bogatych sal muzealnych. Ich obecność i nieskrywane wzruszenie w czasie widowiska potwierdziły autentyczność przekazywanych treści. Zarówno dla widzów, jak i dla biorących czynny udział w realizacji projektu było to ogromne przeżycie, które niewątpliwie zapadnie im w pamięć na długo.

Na zakończenie wszystkim obecnym rozdano pamiątki oraz flagi biało-czerwone. „Muzeum jednego wieczoru” na drugi dzień przeniesiono do sal katechetycznych tarnowieckiej parafii, gdzie przez miesiąc mieszkańcy będą mogli przychodzić, by obejrzeć eksponaty, posłuchać muzyki i wywiadów.
Zespoły młodzieży zaangażowane w widowisko powzięły decyzję o kontynuowaniu współpracy i już powstały pomysły na kolejne przedsięwzięcia.

(Grzegorz Gawlik, koordynator działań artystycznych projektu)

Impulsem dla projektu stało się odnalezienie w kwietniu 2009 r., w archiwum parafialnym w Wadowicach oprawionego introligatorsko zeszytu formatu A5, zawierającego 125 wypracowań pisanych przez uczniów „na gorąco” w październiku 1939 r., a będących wspomnieniem kampanii wrześniowej.

Na liczącą 264 strony publikację złożyły się wspomnienia wadowickich gimnazjalistów ułożone w porządku występowania w zbiorze, poprzedzone alfabetycznym indeksem autorów oraz historycznym wstępem napisany przez dr Teodora Gąsiorowskiego z krakowskiego oddziału IPN. Poszczególne teksty opatrzone zostały przypisami.

(Marcin Witkowski, Wadowickie Centrum Kultury)

91 lat temu Polska wybiła się na wolność po 123 latach rozbiorów. Zrodziła się II RP, a Kraków był jednym z pierwszych polskich miast, w którym ukonstytuowały się polskie władze. 11 listopada w całej Małopolsce świętowaliśmy rocznicę tych wydarzeń.Główne uroczystości odbyły się w Krakowie. Władze regionu reprezentował członek zarządu Wojciech Kozak. […] Krakowskie obchody rozpoczęły się mszą św. w Katedrze na Wawelu. Później pod Krzyżem Katyńskim złożono wieńce od społeczności Krakowa i Małopolski. W trakcie tej uroczystości plac Św. Idziego otrzymał imię Ojca Adama Studzińskiego. Następnie ulicami Krakowa przeszedł patriotyczny pochód z Wawelu na plac Matejki. W samo południe złożono tam kwiaty przed Grobem Nieznanego Żołnierza.Wieczorem na Rynku Głównym odbyła się żywa lekcja historii.
(źródło: Województwo Małopolskie)

Obchody odbyły się również w Nowym Sączu:

W Kościele św. Kazimierza odprawiona została także Msza Święta w intencji Ojczyzny, po której na nowosądeckich Plantach, przy Dębie Wolności, odbył się program patriotyczny „Legiony to żołnierska nuta” w wykonaniu wokalistów i recytatorów z Miejskiego Ośrodka Kultury oraz patroli harcerskich, uczestniczących w I Grze Miejskiej „Melduję niepodległość” im. hm. Ireny Styczyńskiej. W uroczystościach wziął udział wicemarszałek Leszek Zegzda.
(źródło: Województwo Małopolskie)

W Oświęcimiu:

Patriotyczny pochód, wspólne śpiewanie pieśni legionowych oraz oddanie hołdu i złożenie kwiatów przed pomnikiem poległych żołnierzy. W Oświęcimiu odbyły się obchody 91. rocznicy odzyskania niepodległości. W uroczystościach wziął udział członek zarządu Marek Sowa.
(źródło: Województwo Małopolskie)

W Tarnowie:

Tarnowianie świętowali rocznicę odzyskania niepodległości. Władze samorządowe województwa małopolskiego reprezentował Wicemarszałek Roman Ciepiela. Uroczystości rozpoczęły się mszą św. odprawioną w intencji Ojczyzny . Potem miał miejsce meldunek Szwadronu Jazdy RP – 5 Pułku Strzelców Konnych, a uczestnicy przemaszerowali pod Grób Nieznanego Żołnierza. Tam odbył się Apel Pamięci i salwa Honorowa kompanii Policji. Pod Grobem Nieznanego Żołnierza złożono Światła Pamięci i wspólnie śpiewano legionowe pieśni.
(źródło: Województwo Małopolskie)

(pk)

Konkurs zorganizowaliśmy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w ramach projektu Blogi’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów. Naszym zamierzeniem było nakłonienie młodych Wadowiczan do zilustrowania wojennych przeżyć ich rówieśników sprzed siedemdziesięciu lat. Każdy uczestnik miał do dyspozycji 10 wypracowań, spośród których wybierał jedno i ilustrował jego fragment.

Konkurs cieszył się dużym powodzeniem – nadesłano 55 prac plastycznych z różnych szkół powiatu wadowickiego, ilustrujących wybrane wspomnienia wadowickich gimnazjalistów z października 1939 r.

Prace oceniała w dniu 23 października 2009 roku komisja w składzie:

1. Elżbieta Kuźnar – artystka plastyczka z Krakowa,
2. Agnieszka Matuła – artystka plastyczka z Wadowic,
3. Aneta Stuglik – artystka plastyczka z Andrychowa.

Komisja po obejrzeniu prac 55 uczestników postanowiła przyznać trzy pierwsze miejsca i jedno wyróżnienie, które będą nagrodzone i opublikowane w wydanych wkrótce wspomnieniach wojennych. Ponadto komisja wyróżniła 7 prac, które również zostaną opublikowane.

Wyniki konkursu historyczno – plastycznego przedstawiają się następująco:
I miejsce:
Daria Gąsiorowska – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach,
II miejsce:
Justyna Rogóż – Szkoła Podstawowa nr 1 w Spytkowicach,
III miejsce:
Iwona Krzykawska – Gimnazjum nr 2 w Choczni,
Wyróżnienie:
Remigiusz Grzybowski – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach.

Wyróżnione prace klasyfikujące się do publikacji ilustracji do wydanych wspomnień:

• Aleksandra Wicher – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach,
• Kamila Woźniak – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach,
• Jakub Sumera – Szkoła Podstawowa na 1 w Wadowicach,
• Julia Książek – zespół Szkół w Ponikwi,
• Nikodem Sienkiewicz – Zespół Szkół w Ponikwi,
• Natalia Smolarska – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach,
• Dominika Wiktor – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

(zn)

„Aktion gegen Universitätsprofessoren” – taki kryptonim hitlerowskie władze policyjne nadały operacji przeprowadzonej 6 listopada 1939 r. w tej sali Collegium Novum (nr 56), wówczas oznaczonej numerem 66. Swoisty „wykład” SS-Sturmbannführera Bruno Müllera, dowódcy 2 Oddziału Operacyjnego (Einsatzkommando 2), zakończył się wyprowadzeniem wśród pokrzykiwań, popychań, zniewag zebranych tu mężczyzn i ich aresztowaniem, trzem paniom pozwolono zostać. Zatrzymano także inne osoby przebywające w Collegium Novum: w tym odbywających swoje zebranie w innym audytorium naukowców Akademii Górniczej (21 osób), nauczycieli „goszczącego” w murach uczelni gimnazjum (ich budynek zajęto na potrzeby wojska) i inne osoby, które los przygnał wówczas do tego gmachu. Wszyscy oni – łącznie 183 osoby – na kartach aresztu (Schutzhaft-Kartei) mają to samo hasło „Aktion gegen Universitätsprofessoren”.

Akcja przeprowadzona w Uniwersytecie miała charakter polityczno-terrorystyczny, była fragmentem działań prowadzonych przez Einsatzgruppen, w ramach „politycznego oczyszczania zdobytego obszaru”, których celem było pozbawienie polskiego społeczeństwa warstw przywódczych. Zapoczątkowała ona fazę uderzeń okupanta wymierzonych w inteligencję na terenie Generalnej Guberni.

Z Uniwersytetu 6 listopada uwięziono na czele z rektorem: 6 profesorów honorowych, 2 emerytowanych, 50 zwyczajnych, 22 nadzwyczajnych, jednego zastępcę profesora, 28 docentów, 8 adiunktów, 17 asystentów, 8 lektorów, 2 pracowników administracji.

Tymi słowami Irena Paczyńska rozpoczęła wykład „Aktion gegen Universitätsprofessoren” w listopadzie 1939 r. oraz działania na rzecz uwolnienia uczonych wygłoszony w 67. rocznicę Sonderaktion Krakau, 6 listopada 2006 r., w ramach obchodów Uniwersyteckiego Dnia Pamięci.

W tym roku, w związku z obchodami 70. rocznicy Sonderaktion Krakau, na Uniwersytecie Jagiellońskim zaplanowano kilka inicjatyw:

• Oficjalne uroczystości Uniwersyteckiego Dnia Pamięci w dniu 6 listopada 2009 r., których część główna rozpocznie się o godz. 11.00 w sali nr 56 (dawna LXVI) Collegium Novum, ul. Gołębia 24. W trakcie uroczystości wręczona zostanie Nagroda im. Stanisława Kutrzeby w dziedzinie ochrony praw człowieka w Europie ufundowana przez Uniwersytet Ruprechta-Karola oraz Instytut Maxa Plancka Publicznego Prawa Porównawczego i Prawa Międzynarodowego w Heidelbergu.
• W dniach 4–6 listopada 2009 r. odbędzie się konferencja Intelektualiści w okowach totalitaryzmów. Kontestacja. Kooperacja. Kolaboracja, zorganizowana przez Ośrodek Informacji i Promocji UJ oraz Koło Naukowe Historyków Studentów UJ. Szczegółowy program otwartej dla wszystkich konferencji znajduje się na stronie internetowej Koła.
• Innym wydarzeniem nawiązującym do rocznicy jest konferencja PAMIĘTAMY… Geografia polska w latach II wojny światowej, organizowana przez Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, która odbywać się będzie w dniach 6–7 listopada 2009 r. w auli Collegium Novum (czytaj zaproszenie oraz program konferencji).

Aby podkreślić, jak ważna dla społeczności akademickiej UJ jest pamięć o tragicznych losach profesorów aresztowanych siedemdziesiąt lat temu oraz pamięć o wielkich osobistościach Uniwersytetu, warto wspomnieć, że powołany został Komitet ds. Opieki nad Grobami Profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego (czytaj więcej). Z inicjatywy Komitetu, aby przypomnieć wielkie postacie związane z UJ, 31 października 2009 r. w formie dodatku do „Gazety Wyborczej” zostanie wydany Spacerownik: Groby profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego na cmentarzu Rakowickim.

Wart polecenia jest również artykuł Warstwy kierownicze należy zlikwidować dr. Łukasza Kamińskiego w „Tygodniku Powszechnym ”, opowiadający o programowej zagładzie polskiej inteligencji. Sonderaktion Krakau jest w nim ukazana jako jedna ze zbrodniczych inicjatyw podejmowanych przez okupantów.

(zn)

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z poprzednich edycji spektaklu.

(zn)

W Mszy św. uczestniczyli liczni Kombatanci AK ze swoimi pocztami sztandarowymi. 2 Korpus Zmechanizowany reprezentował Szef Sztabu Płk Andrzej Kuśnierek, Poczet Sztandarowy WP i Posterunek Honorowy pod tablicą memoratywną.

Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy upamiętniającej Wojsko Polskie i Polskie Państwo Podziemne w walce z okupantami 1939-1945 rozpoczęło wystąpienie Kpt. Jerzego Krusensterna, Prezesa Oddziału Krakowskiego Światowego Związku Żołnierzy AK.

Przy dźwiękach Mazurka Dąbrowskiego tablicę odsłonili Mjr Kazimierz Kemmer „Halny”, Prezes Fundacji Muzeum Historii AK i Adam Rapalski, Dyrektor Muzeum AK, a poświęcenia jej dokonał Ks. St. Gulak, Proboszcz Parafii Wojskowej.

Pod tablicą kwiaty złożyli: Kazimierz Bujakowski, Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa, Kazimierz Barczyk, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego, Marcin Tatara, delegat Wojewody Małopolskiego i Tadeusz Żaba, Z-ca Dyrektora Muzeum AK.

Ceremonię uświetniły występy Chóru Cecyliańskiego.

(Źródło: Muzeum Armii Krajowej w Krakowie)

Po odśpiewaniu przez zebranych hymnu państwowego pod przewodnictwem Chóru Cecyliańskiego, prezydent Krakowa Jacek Majchrowski zaznaczył, jak ważna jest pamięć o polskim Podziemiu i przypomniał o powojennych zasługach żołnierzy.

Hołd weteranom oddał w przesłanym liście wicemarszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela. Podkreślił on wyjątkowość Polskiego Państwa Podziemnego, które było jedyną w okupowanej Europie strukturą państwową i zapewnił też o otwartości Województwa na problemy kombatantów.

Wspólną modlitwę poprowadził biskup Albin Małysiak, kapelan organizacji kombatanckich, odznaczony tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wspominał, jak niemal 70 lat temu modlił się z partyzantami w lesie. „Tak jak ci nasi walczyli o Polskę – tak my dzisiaj musimy o nią walczyć” – mówił. Obowiązek wobec żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego nakazuje Polakom zgodę, a także włączanie się w życie polityczne. „Jesteśmy narodem zdolnym” – przekonywał, wzywając nie tylko do czynnego, ale i biernego udziału w wyborach.

„Dziękuję za to, że byliście i za to, że jesteście. Wojsko Polskie ma do czego nawiązywać” – tak zwracał się do kombatantów minister obrony Bogdan Klich. Podkreślił, że bez wyjątkowej generacji Polski Podziemnej, której jesteśmy spadkobiercami i dłużnikami, nie byłoby pokolenia „Solidarności” i roku 1989.

W krótkim referacie prof. dr hab. Stanisław Grodziski dowiódł, iż otoczona złą sławą i dezawuowana konstytucja kwietniowa spełniła swoją rolę dziejową, zapewniając ciągłość polskich władz państwowych podczas wojny. Następnie wykład o Polskim Państwie Podziemnym wygłosił dr Andrzej K. Kunert. Uroczystość zamknęły pieśni w wykonaniu Chóru, wśród członków którego znajdowali się również i kombatanci.

Tekst wystąpienia Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha, list Wicemarszałka Województwa Małopolskiego Romana Ciepieli oraz galerię zdjęć ze spotkania znaleźć można na stronie Muzeum Armii Krajowej.

(Agnieszka Urbanowska)