Główną ideą Taboru jest zachowanie oraz przywracanie zbiorowej pamięci o wydarzeniach i miejscach związanych z realizowaną przez hitlerowców podczas II wojny światowej zagładą Romów i Sinti w okupowanych państwach. Tabor co roku zmienia swoją trasę, są na niej jednak miejscowości, które odwiedza co roku – znane już i upamiętnione miejsca egzekucji oraz groby pomordowanych Romów.

Miejscem docelowym jest zawsze cmentarz w Szczurowej, gdzie znajduje się zbiorowa mogiła 93 rozstrzelanych tam Romów mieszkańców wsi, oraz pierwszy na świecie pomnik upamiętniający ich jako ofiary planowego ludobójstwa. W krótkiej, skromnej uroczystości złożenia wieńców na mogile i pod pomnikiem, oprócz romskich i nieromskich uczestników Taboru brali też udział: Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec, przedstawiciele miejscowych władz i ks. proboszcz szczurowskiej parafii, a pieczę nad całą ceremonią, jak i nad wszystkimi innymi na trasie Taboru, sprawował Krajowy Duszpasterz Romów ks. Stanisław Opocki.

Ideą poniekąd wtórną, wynikłą bezpośrednio z tej głównej, zasadniczej, ale także bardzo istotną jest przypomnienie wędrownych taborów, tak bardzo kojarzących się z Romami, oraz akcji przymusowego ich osiedlenia z lat 60. XX wieku. Faktycznie dla znacznej części tej społeczności etos wędrówki wciąż jeszcze jest jednym z podstawowych wyznaczników tożsamości. Dlatego chętnie uczestniczą w tej rekonstrukcji, namiastce prawdziwego, autentycznego taboru. Starsi, poprzez kontakt z oryginalnymi wozami cygańskimi, końmi, całą codziennością obozowiska, mają okazję, wręcz są prowokowani do wspominania przy ogniskach swej taborowej młodości. Dla młodzieży i dzieci romskich to okazja uczestniczenia w czymś znanym im tylko z opowiadań i wspomnień dziadków i rodziców. Z kolei dla nieromskich uczestników Taboru to możliwość doświadczenia czegoś, co przeważnie widywali tylko z zewnątrz, najczęściej z daleka, powierzchownie, w latach swojego dzieciństwa i młodości. Natomiast dla nieromskich dzieci to jeszcze jedna atrakcyjna, wakacyjna przygoda.

Codzienność taborowego życia, wypełniająca czas pomiędzy kilkoma oficjalnymi uroczystościami, to wyjątkowa okazja do integracji Romów i nieromów. To również okazja do integracji dla samej społeczności romskiej – w Taborze uczestniczą przedstawiciele wszystkich pokoleń oraz różnych grup (szczepów) romskich, także z różnych krajów. W tym roku byli to Romowie ze Szwecji, Słowacji, Rumunii. Na krótko pojawiła się młodzież romska z Hiszpanii, Albanii, Kosowa, Bułgarii. Tabor to dla Romów możliwość bycia ze sobą rodzin, często rozrzuconych po kraju czy nawet po świecie, którym coraz częściej brakuje okazji do rodzinnych spotkań.

Oczywiście w trakcie Taboru nie brakło cygańskiej muzyki, tańców i śpiewów przy ogniskach. Pojawiła się też wystawa zdjęć z ubiegłorocznego Taboru, na którym to prezentowana była twórczość plastyczna Romów. W taborowych imprezach uczestniczyli też licznie mieszkańcy Borzęcina Dolnego, który udzielił gościny cygańskiemu (romskiemu) obozowisku.

Tegoroczny Tabor, podobnie jak poprzednie, to jak najbardziej pozytywny przykład edukacyjno-integracyjnego projektu. W tym roku dodatkowo towarzyszyła mu inauguracja Małopolskiego Szlaku Martyrologii Romów.

Inicjatorami tej cyklicznej imprezy są: Adam Bartosz, dyrektor Muzeum Okręgowego w Tanowie, i Adam Andrasz, dyrektor Centrum Kultury Romów w Tarnowie. Głównymi organizatorami były wyżej wspomniane placówki. Partnerami byli: jak zawsze Stado Ogierów z Klikowej, a ponadto Romskie Stowarzyszenie Oświatowe – Harangos, Stowarzyszenie Kobiet Romskich – Kher w Tarnowie, Stowarzyszenie Kobiet Romskich w Krakowie oraz Urzędy Gminne kilku miejscowości na trasie Taboru. Patronat sprawował Marek Nawara, Marszałek Województwa Małopolskiego, a dotację finansową w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce zapewnił Minister Spraw Wewnętrznych.

(Paweł Lechowski)