Uroczysta konferencja popularnonaukowa „Jan Paweł II Wielki. Dziedzictwo i Pamięć” była swoistym preludium do obchodów X Dnia Papieskiego, przypadającego w tym roku na 10 października. Mottem konferencji oraz związanego z nią wydawnictwa były słowa zaczerpnięte z oświadczenia Sejmiku Województwa Małopolskiego, ustanawiającego rok 2010 Rokiem Jana Pawła II Wielkiego w Małopolsce: Uniwersalne dziedzictwo pozostawione przez Wielkiego Polaka Jana Pawła II obecnym i przyszłym pokoleniom powinno być przedmiotem troski Małopolan. Konferencja rozpoczęła się o godz. 10.00 występem uczniów z ZSOiZ im. Jana Pawła II w Gromniku, którzy zaprezentowali ciekawy spektakl pt. „Niebezpieczny zakręt…”, ukazujący, jak nauczanie Jana Pawła II może odmieniać życie młodzieży narażonej na zagrożenia współczesnego świata.

W części oficjalnej głos zabrali: Wicewojewoda Małopolski Stanisław Sorys oraz Starosta Tarnowski, gospodarz wydarzenia.

Pierwszym prelegentem był prof. dr hab. Andrzej Zając z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Przedstawił on zagadnienie Listu Jana Pawła II do Artystów oraz jego recepcję w środowiskach twórców kultury w Polsce. Kolejnym prelegentem był ks. Tadeusz Sajdak, Dyrektor Diecezjalnego Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła II w Starym Sączu. W swoim wykładzie przypomniał miejsce świata przyrody w nauczaniu Jana Pawła II podczas jego pielgrzymek do Diecezji Tarnowskiej. Następnie omówił genezę powstania, osiągnięcia oraz bieżącą działalność Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła II w Starym Sączu.
Po przerwie dokonano wręczenia nagród laureatom konkursu przeznaczonego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych pt. „Jan Paweł II Wielki. Dziedzictwo i Pamięć”. Konkurs odbył się 24 września w ZSLiT w Wojniczu. Wzięło w nim udział 32 uczniów. Laureatami zostali: Paweł Kasperowicz (ZSP w Radłowie), Katarzyna Tomala (I LO w Tarnowie) i Ewa Malinowska (ZSiT w Wojniczu).

Kolejnym punktem programu konferencji był wykład prof. dr hab. Aliny Rynio, Dyrektora Instytutu Pedagogiki KUL Jana Pawła II w Lublinie pt. „Wychowawcza propozycja zagospodarowania daru miłości według wskazań Jana Pawła II”. Natomiast ostatni wykład dotyczył związków Jana Pawła II z diecezją tarnowską i został wygłoszony przez ks. dr. Ryszarda Banacha z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie Wydział Teologiczny – Sekcja w Tarnowie.

Na zakończenie konferencji głos zabrali ponownie uczniowie, tym razem z ZSLiT im. Jana Pawła II w Wojniczu. Przygotowali oni zestaw anegdot o papieżu, które przypomniały drugie oblicze Jana Pawła II, to, które przełamywało bariery, przekraczało granice i budziło takie same emocje u ludzi różnych narodowości, ras, wyznań i religii.

W konferencji uczestniczyło ponad 200 osób, gównie młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych, nauczyciele, katecheci, samorządowcy oraz pracownicy uczelni. Wydarzeniu patronowali: Biskup Tarnowski, Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie, Przewodnicząca Sejmiku Województwa Małopolskiego, Marszałek Województwa Małopolskiego i Małopolski Kurator Oświaty.

Dopełnieniem konferencji i całego projektu jest wydawnictwo zatytułowane „Jan Paweł II. Dziedzictwo i Pamięć”, w której zamieszczonych zostało 25 artykułów poruszających szereg zagadnień związanych z życiem, działalnością i nauczaniem papieża Jana Pawła II.

(dr Paweł Juśko)

Pod pomnikiem Bohaterów Września 1939 złożono symboliczny wieniec i odśpiewano „Rotę” – tę samą, z którą na ustach ginęli obrońcy szkoły, na miejscu której znajduje się obecnie ten pomnik. W widowiskowym przemarszu na cmentarz parafialny, gdzie znajduje się kwatera Armii „Kraków”, wzięła udział między innymi orkiestra wojskowa i Oddział Reprezentacyjny II RP 5-tego Pułku Strzelców Konnych z Tarnowa. Przy grobach poległych odbyła się msza święta, następnie głos zabrał pułkownik Zbigniew Baszak, którego pułk zdołał przekroczyć Dunajec właśnie dzięki obrońcom Radłowa. Po liście od prezydenta i ministra obrony narodowej odczytano Apel Poległych, któremu towarzyszyła salwa honorowa. Liczne grupy, w tym kombatantów, żołnierzy AK i rodzin poległych złożyły wieńce pod pomnikiem ofiar.

Zorganizowana z rozmachem rekonstrukcja bitwy o szkołę odbyła się w ogrodzie kościoła parafialnego. Zadbano o sugestywny podkład muzyczny i ekspresyjny komentarz do prezentowanych wydarzeń. Widzowie mogli być świadkami przejścia przez drogę uchodźców, przejazdu niemieckiego patrolu oraz dramatycznych pertraktacji, w których Niemcy nakłaniali zdeterminowanych obrońców szkoły do kapitulacji. Dużym walorem samej bitwy były realistyczne strzały z karabinów i moździerzy, historyczne mundury oraz dopracowane efekty pirotechniczne: od wybuchów po dobitne kłęby czarnego dymu wydobywające się w finale ze spalonego budynku. Pokaz zorganizowało Stowarzyszenie Rekonstrukcji historycznej „Wrzesień 39”.

Liczna publiczność przeniosła się potem na piknik historyczny, gdzie z dużą dbałością o szczegóły zrekonstruowano obóz wojskowy z II wojny światowej; tam też można było obejrzeć współczesny sprzęt wojskowy oraz mundury, pojazdy i broń, które wzięły udział w rekonstrukcji.

(Agnieszka Urbanowska)

Pełny opis trzydniowych uroczystości można przeczytać poniżej.

Wyjątkowy przebieg miały obchody 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej i wybuchu II wojny światowej, które w bieżącym roku otrzymały rangę uroczystości wojewódzkich. 5 września w godzinach wieczornych w Biskupicach Radłowskich, odbyła się wieczornica patriotyczna, która zgromadziła przybyłych gości, w tym liczne grono mieszkańców. Przed biskupickim domem kultury odsłonięta została pamiątkowa tablica, poświęcona żołnierzom i mieszkańcom miejscowości, ofiarom walk z 7 i 8 września 1939 roku. Z kolei przy pomniku, znajdującym się w miejscu głównych zmagań o przeprawę mostową na Dunajcu odprawiona została msza święta w intencji poległych żołnierzy, wybrzmiał apel pamięci oraz zapłonęły ognie pamięci – siedem ognisk na siedemdziesiątą rocznicę wydarzeń wojny polsko-niemieckiej 1939 roku. Wieczornicę zakończył program artystyczny, przygotowany przez społeczność szkoły podstawowej w Biskupicach Radłowskich.

W niedzielę 6 września odbyły się natomiast oficjalne uroczystości Wojewódzkich obchodów 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej i wybuchu II wojny światowej. O godzinie 11.30 z rynku w Radłowie wyruszył pochód uczestników uroczystości, który zatrzymał się przy pomniku Bohaterów Września 1939 roku. W tym miejscu znajdowała się spalona przez niemieckich żołnierzy szkoła powszechna, w której 8 września zginęli oficerowie i podoficerowie pułków podhalańskich. Pod pomnikiem złożono symboliczną wiązankę kwiatów oraz wybrzmiała „Rota”, którą śpiewali walczący w szkole żołnierze polscy.

O godzinie 12.00 rozpoczęła się msza święta na cmentarzu parafialnym w Radłowie, przy kwaterze poległych żołnierzy Armii „Kraków”. Celebrowali ją między innymi ks. pułkownik Zbigniew Kempa z Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego oraz ks. Stanisław Staśko, proboszcz radłowskiej parafii. Następnie rozpoczęła się główna ceremonia 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej. Na wstępie odczytany został list Prezydenta RP, skierowany do uczestników obchodów, a także list Ministra Obrony Narodowej, który objął patronatem honorowym radłowskie uroczystości. Głos zabierali gospodarze obchodów: Starosta Tarnowski Mieczysław Kras, Marszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela i Wójt Gminy Radłów Zbigniew Kowalski. Swoimi wspomnieniami podzielił się z licznie zgromadzonymi na radłowskiej nekropolii, pułkownik Zdzisław Baszak, żołnierz września 1939 roku. W dalszej części uroczystości odbył się Apel pamięci oraz salwa honorowa. Właściwy ceremoniał wojskowy zapewniła obchodom obecność kompanii honorowej 5. batalionu dowodzenia 2. Korpusu Zmechanizowanego oraz orkiestry wojskowej Garnizonu Kraków.

O godzinie 14.30 rozpoczęła się rekonstrukcja fragmentu Bitwy Radłowskiej pt. Obrona Szkoły, zrealizowana przez Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wrzesień’39. Polem walki był teren przy parafii w Radłowie, a szkołę powszechną imitował budynek tzw. „organistówki”. Rekonstrukcję oglądało kilka tysięcy osób. Jak zgodnie podkreślają organizatorzy, w Radłowie żadne wydarzenie nie zgromadziło tak licznej widowni. Na twarzach wielu osób, szczególnie starszych, pamiętających dramaturgię wojennych czasów, widoczna była zaduma i wzruszenie. Natomiast dla młodszych uczestników rekonstrukcja była żywą lekcją historii. W opinii wielu znawców zagadnień związanych z rekonstrukcjami historycznymi, radłowska inscenizacja była wyjątkowo udana.

Uroczystościom towarzyszył piknik historyczny, odbywający się w ogrodach parafialnych. W „obozie historycznym” można było zapoznać się z ekspozycją uzbrojenia wojsk polskich i niemieckich używanego we wrześniu 1939 roku. Z kolei w „obozie współczesnym” odwiedzający mogli oglądać stoiska Zakładów Mechanicznych „Tarnów”, które pokazały produkowane przez firmę nowoczesne uzbrojenie używane przez współczesne Wojsko Polskie. 6. Brygada Desantowo-Szturmowa udostępniła dla zwiedzających sprzęt i wyposażenie osobiste wojskowych spadochroniarzy. Swoją ekspozycję miały również klasy mundurowe szkół ponadgimnazjalnych powiatu tarnowskiego. Odwiedzający piknik mogli zakupić wydawnictwa historyczne, uczestniczyć w degustacji żołnierskiej grochówki oraz otrzymać okolicznościowe wydanie „Gazety Krakowskiej” z własnym zdjęciem.

Podczas pikniku swoją premierę miała wystawa pt. Śladami Września. Garnizon Tarnów, przygotowana przez Starostwo Powiatowe w Tanowie i Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Promowana była także książka pt. Przysięgę złożoną ojczyźnie wypełnili…, (autor Józef Trytek) opisująca wydarzenia Bitwy Radłowskiej.

(Paweł Juśko)