Fundacja Przestrzeń Kobiet serdecznie zaprasza w sobotę 11 września 2010 r. o godz. 14.00 na spacer po Krakowie śladami edukacji kobiet.
W związku z tegorocznymi obchodami 100. rocznicy śmierci Marceliny Kulikowskiej, pedagożki, poetki, reporterki, krakowskiej działaczki na rzecz praw kobiet, zapraszamy na spacer po Krakowie śladami edukacji kobiet, podczas którego odwiedzimy miejsca związane z emancypacją kobiet w sferze edukacji.
Spacer poprowadzi przewodniczka miejska Anna Kiesell, członkini Stowarzyszenia Przewodników po Krakowie „Secesja”, absolwentka cyklu szkoleniowego Krakowski Szlak Kobiet w ramach projektu Polki, Żydówki – krakowskie emancypantkiFundacji Przestrzeń Kobiet, prowadziła także warsztaty dla przewodniczek miejskich oraz wycieczki autorskimi trasami po Krakowie w ramach projektu Krakowski Szlak Kobiet.
Spacer jest NIEODPŁATNY, będzie prowadzony w języku polskim, potrwa ok. 3 godzin.
Liczba miejsc jest ograniczona, prowadzimy zapisy. Osoby zainteresowane udziałem w spacerze prosimy o zgłaszanie się e-mailem na adres: przestrzen.kobiet@gmail.com. Decyduje kolejność zgłoszeń, konieczne jest uzyskanie zwrotnym mejlem potwierdzenia udziału. Osoby zgłaszające się będziemy informować o miejscu zbiórki.
Były odważne i o milowy krok wyprzedzały epokę, w której żyły, dlaczego więc tak mało o nich wiemy, dlaczego jest tak znikoma liczba źródeł na temat kobiet podróżniczek?
Na to i wiele innych pytań próbowały odpowiedzieć uczestniczki kolejnego spotkania w ramach Czytelni dla Kobiet, które odbyło się 10 sierpnia w kawiarni Massolit Books & Cafe.
Podczas tego spotkania można było poznać imiona nie tylko polskich podróżniczek i badaczek, ale również podzielić się własnymi spostrzeżeniami i doświadczeniami. Dyskusję rozpoczęto od przywołania nazwiska Ludwiki Ciechanowieckiej, reporterki i podróżniczki, której istnienie podawane jest w wątpliwość ze względu na brak danych biograficznych. Na początku XX wieku odbyła ona podróż po Afryce Północnej, mało uczęszczanymi szlakami. Kolejną omawianą postacią była Jadwiga Toeplitz-Mrozowska, jedna z bohaterek I tomu „Krakowskiego Szlaku Kobiet. Przewodniczki po Krakowie emancypantek”, znana przede wszystkim jako aktorka, mniej natomiast jako podróżniczka. Mało kto wie, że jej imię nosi przełęcz w paśmie górskim Kurtaku na Pamirze.
Kobietami podróżniczkami były również żony dyplomatów, były to kobiety wykształcone, znające języki obce, w pewnym stopniu uprzywilejowane i mogące sobie pozwolić na tak dalekie wyprawy. Zaznaczyć trzeba również fakt, iż w latach, o których była mowa, kobietom trudno było podejmować podróże. Dlatego też bardzo często robiły to w męskim przebraniu, po to, by czuć się swobodniej i bezpieczniej.
W drugiej części spotkania był czas na podzielenie się z innymi uczestniczkami swoimi doświadczeniami związanymi z podróżami, zarówno tymi bliskimi, jak i dalekimi. Rozmawiano o celach oraz motywach podróży, wspominano również szlaki matek i babek, dyskusja została oprawiona pięknymi zdjęciami z wypraw odbytych przez uczestniczki.
Poniżej zamieszczono proponowaną przez Fundację Przestrzeń Kobiettrasę spaceru po Krakowie śladami Marceliny Kulikowskiej.
1. Collegium Maius, ul. Jagiellońska 15 – po ukończeniu Uniwersytetu w Genewie Marcelina Kulikowska studiowała na UJ m.in. historię.
2. Ujeżdżalnia, ul. Rajska 12 – Marcelina Kulikowska współpracowała z krakowskim ruchem emancypacyjnym, który na początku XX wieku zbierał się m.in. w Ujeżdżalni. Tu odbywały się wiece emancypantek, stąd wyruszały demonstracje na rzecz praw wyborczych dla kobiet.
3. Cygarfabryka, ul. Dolnych Młynów 10 – największy krakowski zakład pracy na przełomie XIX i XX wieku, w 90% zatrudniający kobiety, miejsce, gdzie po raz pierwszy w Galicji robotnice zorganizowały strajk (1896), stworzyły związek zawodowy (1907) i doprowadziły do utworzenia przyzakładowego żłobka (1911). Marcelina Kulikowska popierała działania na rzecz godnych i równych praw pracowniczych, deklarowała się jako socjalistka.
4. Pierwsze Gimnazjum Żeńskie, ul. Piłsudskiego 13 (dawniej Wolska 13) – pierwsza w Galicji żeńska szkoła średnia z programem równym męskim, tzn. uprawniającym do starania się o przyjęcie na studia, powstała w 1896 roku. Marcelina Kulikowska była jedną z nauczycielek, jedną z trzech absolwentek Uniwersytetu Genewskiego (obok Heleny Witkowskiej i Stefanii Sempołowskiej), które pogardliwie nazywano „paniami genewskimi”. Marcelina Kulikowska została zwolniona z gimnazjum w 1905 roku po tym, jak odmówiła zaprowadzenia uczennic na mszę ze względu na własną bezwyznaniowość.
5. Rynek Główny 13 – siedziba stowarzyszenia Związek Kobiet i redakcja organu „Robotnica”, czasowo również siedziba Czytelni dla Kobiet i redakcji „Nowego Słowa”. Wszystkie te podmioty walczyły o prawa kobiet i prawa pracownicze, z którymi Marcelina Kulikowska się identyfikowała.
6. Św. Jana 11 – pierwsza siedziba Pierwszego Gimnazjum Żeńskiego, w którym Marcelina Kulikowska uczyła.
7. Pijarska 3 – miejsce zamieszkania Marceliny Kulikowskiej i miejsce, w którym popełniła samobójstwo 19 czerwca 1910 roku przed godz. 15.
8. Cmentarz Rakowicki – grób Marceliny Kulikowskiej.
W sobotę 10 lipca 2010 roku odbył się spacer po Krakowie śladami Marceliny Kulikowskiej, zorganizowany przez Fundację Przestrzeń Kobiet.
Marcelina Kulikowska spędziła w Krakowie kilkanaście ostatnich lat swojego życia, wypełnionych intensywną, twórczą pracą i działalnością społeczną. Zamieszkała w Krakowie po studiach na Uniwersytecie Genewskim i rozpoczęła pracę w Pierwszym Gimnazjum Żeńskim. Działała m.in. w Towarzystwie Szkoły Gimnazjalnej Żeńskiej oraz w Towarzystwie Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza. Wydawała poezje, reportaże, powieści, utwory dramatyczne i zeszyty historyczne. O Krakowie pisała w swoich pamiętnikach, wierszach i powieściach. 10 lipca odwiedziłyśmy krakowskie miejsca związane z Kulikowską, jej pracą, działalnością, twórczością, życiem prywatnym.
Trasa obejmowała m.in. siedzibę Pierwszego Gimnazjum Żeńskiego przy ul. Piłsudskiego 13 (dawniej przy ul. Wolskiej 13), kamienicę pod Atlantami przy ul. Pijarskiej 3, gdzie Kulikowska mieszkała i gdzie popełniła samobójstwo oraz Cmentarz Rakowicki, gdzie znajduje się nagrobek Kulikowskiej. Ze względu na odległość nie udało nam się dotrzeć jedynie na Kopiec Kościuszki, który wspomina Kulikowska w pamiętniku „Z dziejów duszy” następująco:
Kopiec Kościuszki… jeden z najpiękniejszych widoków na świecie. Szeroko… ma gdzie pobujać rozigrana dusza. Szeroko… niebo rozpięło się na wyżynie takiej i w dali takiej, że w tym ogromnym przestworzu powietrznym tonąć… i tonąć… Szeroko… tchu zachwycić w piersi, wiatrem się wiejącym obwinąć, myślą poszybować… polecieć…
13 lipca 2010 r. odbyło się kolejne spotkanie w Czytelni dla Kobiet im. Marceliny Kulikowskiej. Intencją organizatorek z Fundacji Przestrzeń Kobiet było zgromadzenie w Massolit Books & Cafe dziewcząt i pań bez względu na wiek, wykształcenie czy status majątkowy.
Dyskutowały one między innymi o oddźwięku, jaki wywołało powstanie Czytelni. Wśród przykładowych reakcji internautów oraz znajomych i przyjaciół uczestniczek znalazły się głosy pełne aprobaty, lecz także kąśliwe komentarze z pytaniami w rodzaju: „czy to jakaś sekta?” zdradzające nieporozumienia w odbiorze celów i koncepcji Czytelni. W takich docinkach większość zebranych widziała poczucie – głównie męskiego – zagrożenia, jakie stanowi dla patriarchalnego społeczeństwa przestrzeń ściśle żeńska, posiadana na własność przez „drugą płeć”.
Punktem wyjścia do rozmowy stała się również krótka prezentacja produktów reklamowanych jako „kobiece”. Adresowane specjalnie do pań karty kredytowe, samochody czy konta bankowe budziły ambiwalentne uczucia. Z jednej strony – uznanie zyskały rzeczywiste, praktyczne udogodnienia tego typu produktów, z drugiej jednak – zauważono, iż konstruują one określony, często zakorzeniony w patriarchacie, projekt kobiecości, a przy tym nie są wolne od utwierdzania tradycjonalistycznego podziału ról społecznych.
Uczestniczki poruszyły także kwestię (nie)obecności mężczyzn w Czytelni. Padły głosy kwestionujące sensowność swoistego izolacjonizmu, którym jest jej wyłącznie żeński skład – ale i takie, które deklarowały potrzebę rozmów we własnym gronie. Odżegnując się od przyjmowania strategii wykluczenia płci przeciwnej, organizatorki przekonywały do idei kobiecego miejsca swobodnej wymiany myśli, bez ignorowania czyichkolwiek wypowiedzi, narzuconych odgórnie tematów, podziału na mówiących oraz słuchaczy, mentorów i uczniów.
