Dlaczego warto pamiętać i jaki Program „Warto pamiętać”. Blogi’39

Dlaczego warto pamiętać i jaka jest rola animatora lub twórcy w budowaniu działań opartych o pamięć i dziedzictwo?

„Warto pamiętać” bo warto wiedzieć, „warto pamiętać” bo warto nie przegapić szansy obcowania z historią, z ludźmi, którzy byli jej świadkami i uczestnikami. „Warto pamiętać” by nie zapomniały następne pokolenia. „Warto pamiętać” ponieważ my również jesteśmy uczestnikami historii i „zapominając” działamy wbrew sobie.

Odpowiedź na drugą część pytania chciałbym oprzeć o nasze, wadowickie doświadczenia. Projekt „Blogi’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów”, który został zrealizowany w ramach programu „Warto pamiętać”, zakładał między innymi przygotowanie akcji happeningowej z okazji 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej. W tym momencie pojawił się podstawowy problem – co zrobić aby mieszkańcy miasta nie przechodzili obojętnie. Przygotowana przez nas akcja pokazała nam, że „warto pamiętać” to „warto rozmawiać” (pomijając skojarzenia telewizyjne). Przy konstrukcji z fragmentami wspomnień zatrzymywali się Wadowiczanie, tak starsi, mający wrzesień 1939 roku w pamięci jako świadkowie wydarzeń, jak i młodsi znający historię z książek lub nieznający jej wcale. I tu, zaskoczenie. Bierni widzowie stają się z jednej strony opowiadającymi z pasją mówcami, z drugiej chłonącymi historię słuchaczami. Okazuje się, że rzeczywiście „warto pamiętać” bo „warto słuchać”. Konkludując, naszą rolą, jako autorów akcji, było (tu przepraszam za „drogowe” porównanie) tylko włączenie zielonego światła a nie przeprowadzenie przechodnia przez ulicę.

Czy celowe jest tworzenie wojewódzkiego programu poświęconego dziedzictwu i pamięci historii, otwartego na instytucje kultury, placówki oświatowe i edukacyjne, organizacje pozarządowe? Czego nie powinno zabraknąć w tego typu działaniach?

Program o zasięgu wojewódzkim stwarza możliwości realizacji przez różne instytucje i placówki kultury, często nie współpracujące ze sobą, tego samego projektu. Taka formuła stwarza możliwości na przyszłość – pomiędzy instytucjami realizującymi działania w ramach programu wojewódzkiego (nazwijmy go „makro”) może rozwinąć się współpraca w skali „mikro”.

Szeroka akcja otwarta na różne placówki i organizacje stwarza przede wszystkim duże możliwości dla odbiorcy naszych działań. Rozmieszczenie w przestrzeni województwa działań poświęconych dziedzictwu i kultywowaniu pamięci historii powoduje, że słowa „obchody” i „rocznica” ale także „tożsamość” i „integracja” nabierają zupełnie nowego wymiaru. Atrakcyjne w formie i bogate w treści działania tak dalece odbiegają od akademii, „uroczystości centralnych”, oficjalnych przemówień.

Działanie w skali województwa daje odbiorcy jeszcze inną, bardzo ważną możliwość – wybór. Adresat naszych działań może być biernym widzem lub aktywnym uczestnikiem wydarzeń ale zawsze powinien mieć wybór. Zrealizowanie szerokiego programu w ramach jednej instytucji jest, nie ukrywajmy, z różnych względów, przede wszystkim finansowych, niezwykle trudne. Jeśli podejmujemy działania w ramach szerokiego projektu obejmującego całe województwo dajemy odbiorcy szansę udziału w różnych działaniach.

Jak oceniają Państwo realizację programu „Warto pamiętać” (współpraca MIK – partnerzy, zawartość i czytelność strony www.wartopamietać.info, koncepcja programu, itp.)?

Jak najbardziej pozytywnie. Program mający na celu przypominanie przeszłości, odwołujący się do tak niepopularnych i niemodnych dziś haseł jak „patriotyzm” czy „historia”, wykorzystywał współczesne środki przekazu. W kształtującym się społeczeństwie informacyjnym do odbiorcy najlepiej trafić przez Internet. Przejrzyście przygotowana strona programu, nie przeładowana wiadomościami a jednocześnie na bieżąco informująca o kolejnych wydarzeniach realizowanych w ramach „Warto pamiętać” doskonale wpisuje się we współczesny „informacyjny trend”. Kolejnym pozytywem jest stworzenie szerokich możliwości uczestnictwa w obchodach rocznicowych, udana próba integracji mieszkańców województwa, budowania tożsamości.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów, Ewaluacja edycji 2009

Tagi: dlaczego warto pamiętać, ewaluacja programu