Wielka wojna, Małopolska, Swięto Niepodległości
11 listopada zakończyła się I wojna światowa. Tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość. W Krakowie, oczywiście wolna Polska była już wcześniej, 31 października:
Następnego dnia o świcie Stawarz opanował koszary na Kalwaryjskiej, rozbrajając i chwilowo internując kilkuset żołnierzy austriackich. Dokonali tego spiskowcy oraz pozostali żołnierze Polacy, którzy spontanicznie włączyli się do akcji. Do Polaków przyłączyła się również liczna grupa Czechów.
Niemal równocześnie przejęto pozostałe budynki wojskowe w Podgórzu. Na Rynku Podgórskim uformowano dwie kolumny wojska, które wyruszyły na drugą stronę Wisły i odbyły triumfalny przemarsz przez Kraków. Jeszcze przed południem przejęto wartę na odwachu pod wieżą ratusza na Rynku Głównym. Zgromadzona publiczność entuzjastycznie witała wywieszenie biało-czerwonej flagi.
W czasie gdy odbywał się przewrót, trwały pertraktacje z władzami 12-tysięcznego garnizonu austriackiego, prowadzone przez Polską Komisję Likwidacyjną. Generał Benigni nie chciał zgodzić się ani na oddanie władzy w Krakowie, ani na przekazanie Polakom wojskowych magazynów. Jednak wydarzenia na ulicach sprawiły, że dalsze pertraktacje stały się bezprzedmiotowe. Wczesnym popołudniem 31 października Austriacy podpisali dokument, przekazujący Polskiej Komisji Likwidacyjnej władzę w mieście.
Przewrót odbył się bez rozlewu krwi. Jeżeli strzelano tego dnia w Krakowie, to raczej na wiwat niż z rzeczywistej potrzeby.
(Ryszard Terlecki, Ostatnia Jesień Galicji,Tygodnik Powszechny)
Zapraszamy do udziału w obchodach Święta Niepodległości w Krakowie. Ich program można poznać tutaj. Zapraszamy też do poznawania Małopolski, w której jest wiele „miejsc pamięci” łączących się z konspiracją niepodległościową, I wojną światową czy odzyskaniem niepodległości. Na pewno warto poznać i zobaczyć:
- Muzeum Czynu Niepodległościowego w Krakowie,
- Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego w Opatowcu przy ujściu Dunajca do Wisły (zdecydowanie bardziej urokliwy niż ten krakowski),
- Ekspozycję o Bitwie Gorlickiej w Muzeum PTTK w Gorlicach,
- Zachodniogalicyjskie Groby Bohaterów – wyjątkowy zespół austriackich cmentarzy wojennych.
Więcej o architekturze i wymowie symbolicznej tych cmentarzy można przeczytać w artykule Dulli zamieszczonym w piśmie Autoportret. A w Gorlicach w Domu Polsko-Słowackim można do 28 listopada zobaczyć wystawę poświęconą 30 wybranym cmentarzom wojskowym.
Miasto Kraków przygotowało ciekawą stronę internetową ze zdjęciami i opisami wydarzeń w Krakowie w 1918 roku. Warto zobaczyć, jak 11 listopada będzie obchodzony przez Warszawę.
(pk)
Inne wydarzenia rocznicoweTagi: 1918, I wojna światowa, Kraków, Małopolska, rocznica odzyskania niepodległości, Święto Niepodległości