Gdzie byliście Państwo, gdy upadł mur? Jak wiedzie się „dzieciom przełomu” w zjednoczonych Niemczech i jak radzą sobie z przeszłością podzieloną pomiędzy Wschód i Zachód? A jak czuje się ktoś, kto w dziale delikatesowym domu towarowego KaDeWe nagle spotyka byłego oficera Stasi, który niegdyś go przesłuchiwał? Nasze Dossier 1989/2009 gromadzi wschodnie i zachodnie doświadczenia, rzuca światło na niemiecką historię i odkrywa nowe perspektywy.
Pierwsza, „Doświadczenie przełomu”, zawiera szereg wspomnień związanych z upadkiem muru. Organizatorzy zbierali materiał, dzwoniąc do osób z całej Republiki Federalnej Niemiec, wybierając losowo numery telefonów złożone z cyfr zawartych w rocznych datach przełomów: 1949 – powstania RFN i NRD, 1989 – upadku muru berlińskiego, oraz 2009 – jubileuszu przełomu ustrojowego. Tak dobranych respondentów pytano o przeżycia z dnia 9 listopada 1989 roku oraz zmiany, które zaszły w ich życiu od tamtego momentu.
Druga nosi tytuł „Kształtowanie wolności”, a poświęcona jest społeczeństwom w procesie przemian. Dlatego oprócz tekstów poświęconych kwestiom niemieckim – „dzieciom przełomu” oraz konstytucji niemieckiej w kontekście zjednoczenia – przeczytać tu można również o jednoczeniu się świata arabskiego oraz dramatycznych wydarzeniach, które w tym samym okresie miały miejsce w Ameryce Południowej.
Kolejna odsłona to „Przełom 1989” i jest bezpośrednio poświęcona przemianom 1989 roku oraz ich, nietypowej dla zmian tej skali, pokojowej formie.
Czwarta, ostatnia część portalu, to baza projektów powiązanych z rocznicą upadku muru berlińskiego realizowanych bądź współorganizowanych przez Instytut Goethego na całym świecie. Zwraca uwagę ich różnorodność, szczególnie zaskakujące są natomiast niektóre miejsca, w których odbywać się mają rocznicowe wydarzenia dotyczące upadku muru berlińskiego, takie jak Singapur czy Nowa Zelandia.
Wczoraj, 19 października w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha rozpoczął się festiwal Unsound. Otwarcia dokonali twórcy i organizatorzy Unsound Festival: Mat Schulz i Gosia Płysa z Fundacji Tone.
Koncert otwarcia wykonał Jacaszek prezentując dwa projekty muzyczne:
Treny
Muzyka na „Trenach” to żałobne, powoli powtarzające się elektroniczne frazy, smyczkowe harmonie oraz piękne, delikatnie przetworzone elektroniczne wokale. Dużo ciszy i skupienia, tęsknoty i bólu. (źródło: strona autora)
Soundtrack do filmu „There Are No Others, There Is Only Us”Marca Silvera
Film jest poetycką opowieścią o skomplikowanym systemie poruszania się stada ptaków. Prezentacja tego filmu jest częścią Systemów i można go oglądać w trakcie trwania festiwalu jako instalację video w Fabryce Erdal.
Po koncercie odbył się pokaz filmu „Beats of Freedom”. Został on zapowiedziany przez jego twórców: Leszka Gnoińskiego i Wojciecha Słotę. Obecny był również narrator filmu Chris Salewicz, brytyjski dziennikarz muzyczny. Prezentacja tego filmu odbyła się również w ramach Systemów.
Zapraszamy do obejrzenia fragmentu filmu.
Film spotkał się z niezwykle gorącym przyjęciem, a niektóre jego fragmenty wzbudziły salwy śmiechu.
Instytut Pamięci Narodowej organizuje Rok Kultury Niezależnej, w ramach którego w największych miastach Polski odbywają się wydarzenia przypominające o roli kultury, jako narzędzia organizujących się od końca lat 70. polskich środowisk opozycyjnych. Każdemu miastu przypadła w udziale inna dziedzina (szczegółowe informacje o obchodach znaleźć można w kalendarium). W Krakowie skupiono się na literaturze niezależnej.
Cykl imprez rozpoczął się od zorganizowanych na przełomie sierpnia i września 2009 r. warsztatów teatralnych dla studentów Kartka na cukier, których efektem był spektakl pokazany dwukrotnie, we wrześniu i w październiku 2009 r.
Od 15 października 2009 r. w gmachu głównym Biblioteki Jagiellońskiej oglądać można wystawę poświęconą działalności kulturalnej NZS w Krakowie, prezentującą najważniejsze postacie tego ruchu studenckiego oraz realizowane przezeń inicjatywy. Otwarcie wystawy połączone było z konferencją popularnonaukową Literatura niezależna w PRL, którą poprowadził dyrektor krakowskiego oddziału IPN dr Marek Lasota, a referaty wygłosili m.in. Tadeusz Nyczek, Bronisław Wildstein, o. Jan Andrzej Kłoczowski oraz Bronisław Maj.
Na następne odsłony Roku Kultury Niezależnej czekać trzeba do listopada 2009 r. Jak piszą organizatorzy:
W tym miesiącu zorganizowane zostaną dwa przedstawienia, będące rekonstrukcją teatru podziemnego: spektakl „Wyrzeczenie” (tekst: Jarosław Kamiński, reżyseria Jarosław Tochowicz) odbędzie się w teatrze „Łaźnia” w Nowej Hucie, natomiast występ kabaretu „Trzecia siła – spotkanie po latach” odbędzie się w Klubie „Chimera” przy ul. Św. Anny 3 w Krakowie.
Kraków i Małopolska odegrały istotną rolę w historii upadku Polski Ludowej i przemian związanych z 1989 roku. Kraków lubi też o sobie myśleć jako o najbardziej antykomunistycznym mieście w Polsce w latach 80-tych. Tę legendę w dużym stopniu zawdzięcza protestom przeciw Okrągłemu Stołowi czy sile radykałów studenckich z ruchu „Wolność i Pokój”. Ale przecież nie tylko te działania wiążą się z Krakowem w 1989 roku. Należy pamiętać o strajkach hutników i w ogóle o robotnikach walczących przeciw systemowi. Innym krakowskim fenomenem jest środowisko ludzi związanych ze Znakiem i Tygodnikiem Powszechnym, które sukcesywnie poszerzało sferę wolności intelektualnej i politycznej. Ważne jest też powstanie silnych społeczności lokalnych w Nowej Hucie walczących o prawo budowy kościołów. To tu w kilka godzin zlikwidowano Muzeum Lenina w 1989 roku, a które w 1970 dzisiejszy marszałek Sejmu Stefan Niesiołowski próbował podpalić…
Zapraszam do tworzenia listy osób, zdarzeń, instytucji i przedsięwzięć, które przeniosły Małopolskę w nową rzeczywistość. Oto kilka wstępnych pomysłów:
Nie pozwól, żeby mocniejszy gardził słabszym. Broń nas przed nienawiścią i uprzedzeniem wobec ludzi innych przekonań. Naucz nas zwalczać zło, ale widzieć brata w człowieku, który źle postępuje i nie odbierać mu prawa do nawrócenia. Naucz każdego z nas dostrzegać własne winy, byśmy nie zaczynali dzieła odnowy od wyjmowania źdźbła z oka brata. Naucz nas widzieć dobro wszędzie tam, gdzie ono jest; natchnij nas zapałem do ochraniania go, wspierania i bronienia z odwagą.
Zapraszam do komentowania i dopisywania kolejnych pomysłów.
20 rocznica przemian w Europie Wschodniej oraz upadku Bloku Wschodniego dała w Zachodniej Europie napęd wielu inicjatywom pokazującym świat za dawną żelazną kurtyną – przed 1989, w trakcie rewolucji i po niej w ciągu następnego dwudziestolecia.
Takim ciekawym przedsięwzięciem była prezentacja fotografii z Europy Środkowo-Wschodniej w ramach festiwalu Noorderlicht 2008 w Holandii. Prezentację zorganizowano w ramach dwóch wystaw. „Behind Walls” opowiadała o „socjalistycznym raju” – wedle kuratorów miała pokazywać zamknięty świat fotografii zza żelaznej kurtyny i prezentować nieznany na zachodzie dorobek fotografów z Europy Środkowo-Wschodniej. „Beyond Walls” była z kolei prezentacją fotoreportaży obrazujących przemiany po 89 roku w byłych demoludach. O obu wystawach można przeczytać na stronie Fundacji „Instytut Fotografii Pro Fotografia”.
Warto dokonać porównania obu wystaw z Projektem „Nowa Europa”. „Behind Walls” oraz „Beyond Walls” są oczywiście przedsięwzięciem kuratorskim i prezentują dorobek wielu fotografów, a „Nowa Europa” jest integralnym projektem fotograficznym Łukasza Trzcińskiego. Z takim zastrzeżeniem można porównywać już, na ile Nowej Europie udaje się pokazać spójną opowieść o „krajobrazach przemian” oraz jakim językiem operuje w porównaniu do fotoreportaży prezentowanych w ramach Noorderlicht. „Nowa Europa” może być również umieszczona w kontekście kilkudziesięciu fotoreportaży o Europie Środkowo-Wschodniej zebranych specjalnie z myślą o ukazaniu przemian po upadku komunizmu.
Niepowtarzalną okazją do porównań i zobaczenia obu wystaw są ich prezentacje w Warszawie. Nowej Europy w październiku 2009 na Placu Zamkowym. Noorderlicht 2008 w grudniu 2009 w Wyższej Szkole Psychologii Społecznej.
