Do 15 listopada 2010 r. realizowane były wydarzenia w ramach programu „Warto pamiętać” 2010. Projekty tegorocznej edycji programu dotyczyły: 20. rocznicy powołania samorządu terytorialnego, 30. rocznicy powstania „Solidarności”, 50. rocznicy obrony Krzyża Nowohuckiego, 65. rocznicy wyzwolenia Krakowa spod okupacji niemieckiej, 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, 100. rocznicy śmierci Marceliny Kulikowskiej, 100. rocznicy powstania lotnictwa w Małopolsce, 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem oraz obchodów Roku Jana Pawła II Wielkiego w Małopolsce.
W ramach projektów odbywały się konferencje, wystawy, koncerty, spektakle oraz happeningi. Zbierano materiały archiwalne, przeprowadzano wywiady ze świadkami historycznych wydarzeń. Organizowano warsztaty, debaty, spacery oraz gry terenowe. Efektami projektów są filmy, blogi, strony internetowe oraz różnego typu publikacje.
Dziś chcielibyśmy zapytać, jaki sposób upamiętniania rocznic historycznych jest najlepszy. Czy wolimy oznaczanie miejsc historycznych wydarzeń tablicami pamiątkowymi, analizę archiwaliów i ich publikację w różnych formach czy też spektakle i happeningi, które twórczo reinterpretują historyczne rocznice?
W czwartek 22 lipca 2010 r. wyjechał z dziedzińca Muzeum Etgraficznego w Tarnowie kolejny, jedenasty już Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów i zgodnie z planem powrócił w niedzielę 25 lipca 2010 r.
Główną ideą Taboru jest zachowanie oraz przywracanie zbiorowej pamięci o wydarzeniach i miejscach związanych z realizowaną przez hitlerowców podczas II wojny światowej zagładą Romów i Sinti w okupowanych państwach. Tabor co roku zmienia swoją trasę, są na niej jednak miejscowości, które odwiedza co roku – znane już i upamiętnione miejsca egzekucji oraz groby pomordowanych Romów.
Miejscem docelowym jest zawsze cmentarz w Szczurowej, gdzie znajduje się zbiorowa mogiła 93 rozstrzelanych tam Romów mieszkańców wsi, oraz pierwszy na świecie pomnik upamiętniający ich jako ofiary planowego ludobójstwa. W krótkiej, skromnej uroczystości złożenia wieńców na mogile i pod pomnikiem, oprócz romskich i nieromskich uczestników Taboru brali też udział: Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec, przedstawiciele miejscowych władz i ks. proboszcz szczurowskiej parafii, a pieczę nad całą ceremonią, jak i nad wszystkimi innymi na trasie Taboru, sprawował Krajowy Duszpasterz Romów ks. Stanisław Opocki.
Rok 2009 jest ciężki. Ciężki od okrągłych rocznic, które trzeba przypomnieć, uczcić i nadać im właściwą rangę. […] Obchodzenie okrągłej rocznicy składa się z różnych zrytualizowanych działań, takich jak nabożeństwo, defilada, sesja naukowa, panel, bieg na przełaj, festyn, koncert symfoniczny czy koncert rockowy. Od ilości i równoczesności tych działań w dniu rocznicy zależy jej ranga.
(Ewa Szumańska, O rocznicach, Tygodnik Powszechny)
Rocznica jest zadaniem. Należy ją obchodzić i upamiętniać. Filozofię „obchodzenia rocznicy” można podzielić na dwa główne wątki:
cele do osiągnięcia (okazja dla państwa, regionu, miejscowości, grupy wspólnej pamięci do… itp.)
formy wydarzeń upamiętniających (artyści, politycy, animatorzy społeczni, historycy budują projekty rocznicowe… itp.)
Przykładem pierwszego wątku może być dokument Programu „Warto pamiętać” opisujący założenia według których powstał ten program:
Obchody rocznicowe są ważnym powtórzeniem historii i wydarzeń, które stały się częścią dziedzictwa i tożsamości regionu oraz społeczności Małopolski. Powinny zatem być przeżyciem dla całej społeczności, a nie tylko wybranych środowisk etosowo bądź biograficznie zainteresowanych obchodami. Wyzwaniem jest brak wiedzy młodego pokolenia (częste badania na ten temat) o wydarzeniach historycznych i ich konsekwencjach oraz niechęć do patriotycznej polityki historycznej bez możliwości formułowania dialogicznej wersji historii. więcej »
