Niezwykły fenomen podziemnej Polski walczącej pod okupacją stał się kolejnym tematem specjalnej serii Tygodnika Powszechnego upamiętniającego nią 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Z dodatku „Polska Podziemna” można dowiedzieć się o roli, jaką Polskie Państwo Podziemne odebrało w pokonaniu Niemiec, jak państwo podziemne było zorganizowane, kim byli konspiratorzy i co się z nimi stało w chwili wyzwolenia Polski przez Sowietów.
W zapowiedzi dodatku historyk Piotr Majewski pisze tak:
Nocą z 26 na 27 września 1939 r. w oblężonej Warszawie powstała konspiracyjna organizacja polityczno-militarna Służba Zwycięstwu Polski. 13 listopada 1939 r. decyzją Rządu RP na Uchodźstwie została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a w 1942 r. w Armię Krajową. Równolegle tworzono cywilne instytucje tajnego państwa, na czele z ustanowionym w grudniu 1940 r. Delegatem Rządu na Kraj, któremu podlegał pion cywilny, centralny i terytorialny, z namiastką parlamentu: Krajową Reprezentacją Polityczną (przemieniona potem w Radę Jedności Narodowej). W konspiracji tworzona była administracja, oświata, opieka społeczna, policja, sądy, harcerstwo (Szare Szeregi). „Istnienie Polskiego Państwa Podziemnego było jednym z decydujących czynników legitymizacji polskich władz uchodźczych i wyrazem ciągłości Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa, które nie podpisało aktu kapitulacji po przegranej kampanii wrześniowej.
Było to ogromne przedsięwzięcie w skrajnie trudnych warunkach. Małopolska jest bardzo ważnym miejscem na mapie polskiej konspiracji w czasie II wojny światowej. Obecnie w Krakowie znajduje się Muzeum Armii Krajowej – jedna z najważniejszych placówek zajmujących się dziedzictwem i historią Polski podziemnej. Aby jak najlepiej pokazać małopolskich konspiratorów warto oddać im głos w opowieści o własnych działaniach. więcej »
Jeszcze przez dziesięć dni (do 20 października 2009 r.), w Dolnym Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie przy Placu Szczepańskim 4, będzie dostępna dla zwiedzających wystawa Polskie Państwo Podziemne przeciwko broni V, która powstała z inicjatywy Fundacji Muzeum Historii Armii Krajowej oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Oddział Kraków.
Wystawa prowadzi widza przez historię produkowania oraz wdrażania broni, która zmieniła oblicze wojen. Niemieckie rakiety balistyczne V-2 oraz bomby latające V-1 – śmiercionośne automaty, były pierwszymi wytworami techniki, służącymi do prowadzenia walki na odległość. Dziś to już oczywiste, ale wówczas było zjawiskiem przełomowym w dziedzinie wojskowości.
Niemiecka broń V była bronią odwetową (z niemieckiego: Vergeltungswaffe), która z założenia miała przynosić jak największe straty nieprzyjacielowi, przy minimalnych kosztach. Straty te przynosiła przede wszystkim wśród ludności cywilnej w dużych miastach, gdyż na tamtym etapie broń nie była dość precyzyjna, by niszczyć konkretne cele wojskowe.
Wystawa pomaga uporządkować wiedzę na temat kulis powstawania słynnej broni, ale również wprowadza niezwykle ważny wątek – działania członków Polskiego Państwa Podziemnego, którzy w czasie wojny, ryzykując życie, dokonali bezprecedensowej akcji rozpoznania (siatka wywiadowcza grupy „Lombard”), zbadania i opisania (w tajnych laboratoriach AK) oraz wysłania aliantom (w ramach słynnej operacji „Most III”) jednej z największych tajemnic II wojny światowej. Niewielu ma świadomość, że w wyniku tych właśnie działań możliwe było przeprowadzenie przez aliantów akcji zniszczenia ośrodka Peenemünde na wyspie Uznam, gdzie produkowano broń V, co o pół roku opóźniło jej użycie i uratowało tym samym życie tysięcy ludzi.
Autorzy wystawy stawiają sobie za cel zdementowanie mitów powstałych wokół niemieckiej broni. Warto wybrać się na wystawę, również by zobaczyć, na ile im się to udało.
27 września – w Dzień Podziemnego Państwa Polskiego – o godzinie 13.00 w Kościele Garnizonowym p.w. Św. Agnieszki w Krakowie została odprawiona Uroczysta Msza Św. przez Ks. Prałata płka dra Stanisława Gulaka, Dziekana Wojsk Specjalnych, który też wygłosił okolicznościową homilię.
W Mszy św. uczestniczyli liczni Kombatanci AK ze swoimi pocztami sztandarowymi. 2 Korpus Zmechanizowany reprezentował Szef Sztabu Płk Andrzej Kuśnierek, Poczet Sztandarowy WP i Posterunek Honorowy pod tablicą memoratywną.
Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy upamiętniającej Wojsko Polskie i Polskie Państwo Podziemne w walce z okupantami 1939-1945 rozpoczęło wystąpienie Kpt. Jerzego Krusensterna, Prezesa Oddziału Krakowskiego Światowego Związku Żołnierzy AK.
Przy dźwiękach Mazurka Dąbrowskiego tablicę odsłonili Mjr Kazimierz Kemmer „Halny”, Prezes Fundacji Muzeum Historii AK i Adam Rapalski, Dyrektor Muzeum AK, a poświęcenia jej dokonał Ks. St. Gulak, Proboszcz Parafii Wojskowej.
Pod tablicą kwiaty złożyli: Kazimierz Bujakowski, Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa, Kazimierz Barczyk, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego, Marcin Tatara, delegat Wojewody Małopolskiego i Tadeusz Żaba, Z-ca Dyrektora Muzeum AK.
26 września, w przeddzień 70. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego, w Sali Obrad Rady Miasta Krakowa odbyło się uroczyste spotkanie kombatantów.
Po odśpiewaniu przez zebranych hymnu państwowego pod przewodnictwem Chóru Cecyliańskiego, prezydent Krakowa Jacek Majchrowski zaznaczył, jak ważna jest pamięć o polskim Podziemiu i przypomniał o powojennych zasługach żołnierzy.
Hołd weteranom oddał w przesłanym liście wicemarszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela. Podkreślił on wyjątkowość Polskiego Państwa Podziemnego, które było jedyną w okupowanej Europie strukturą państwową i zapewnił też o otwartości Województwa na problemy kombatantów.
Wspólną modlitwę poprowadził biskup Albin Małysiak, kapelan organizacji kombatanckich, odznaczony tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wspominał, jak niemal 70 lat temu modlił się z partyzantami w lesie. „Tak jak ci nasi walczyli o Polskę – tak my dzisiaj musimy o nią walczyć” – mówił. Obowiązek wobec żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego nakazuje Polakom zgodę, a także włączanie się w życie polityczne. „Jesteśmy narodem zdolnym” – przekonywał, wzywając nie tylko do czynnego, ale i biernego udziału w wyborach.
„Dziękuję za to, że byliście i za to, że jesteście. Wojsko Polskie ma do czego nawiązywać” – tak zwracał się do kombatantów minister obrony Bogdan Klich. Podkreślił, że bez wyjątkowej generacji Polski Podziemnej, której jesteśmy spadkobiercami i dłużnikami, nie byłoby pokolenia „Solidarności” i roku 1989.
W krótkim referacie prof. dr hab. Stanisław Grodziski dowiódł, iż otoczona złą sławą i dezawuowana konstytucja kwietniowa spełniła swoją rolę dziejową, zapewniając ciągłość polskich władz państwowych podczas wojny. Następnie wykład o Polskim Państwie Podziemnym wygłosił dr Andrzej K. Kunert. Uroczystość zamknęły pieśni w wykonaniu Chóru, wśród członków którego znajdowali się również i kombatanci.
Tekst wystąpienia Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha, list Wicemarszałka Województwa Małopolskiego Romana Ciepieli oraz galerię zdjęć ze spotkania znaleźć można na stronie Muzeum Armii Krajowej.
W dniu Polskiego Państwa Podziemnego, w niedzielę 27 września 2009 r. o godzinie 13.00, w 70. rocznicę powołania Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej za spokój dusz śp. Żołnierzy Polski Walczącej odprawiona zostanie uroczysta msza święta w kościele garnizonowym pw. św. Agnieszki w Krakowie przy ul. Dietla 30. Nastąpi wówczas odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej Wojska Polskiego i Polskiego Państwa Podziemnego upamiętniającej walkę z okupantami w latach 1939–1945.
O godzinie 15.30 w Pałacu Sztuki w Krakowie otwarta zostanie wystawa Polskie Państwo Podziemne przeciwko broni V.
Niezwykły fenomen podziemnej Polski walczącej pod okupacją stał się kolejnym tematem specjalnej serii Tygodnika Powszechnego upamiętniającego nią 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Z dodatku „Polska Podziemna” można dowiedzieć się o roli, jaką Polskie Państwo Podziemne odebrało w pokonaniu Niemiec, jak państwo podziemne było zorganizowane, kim byli konspiratorzy i co się z nimi stało w chwili wyzwolenia Polski przez Sowietów.