W poszukiwaniu Krakowa naszych dziadków

Artysta malarz, kolekcjoner, aktorka teatralna, nauczyciel historii, więzień stalinowski, stenotypistka, pracownica banku, profesor ekonomii politycznej, kompozytor muzyczny to tylko przykłady ludzi, którzy stali się bohaterami naszego projektu. Ludzi, których losy próbujemy poznać i ocalić od zapomnienia.

Opowiadają nam o swoim dzieciństwie, losach wojennych, doświadczeniu czasów stalinowskich, życiowych pasjach, o pracy i codzienności PRL-u. Wspomnienia z roku 1945 są tylko pretekstem do rozmowy o całym życiu.

Nasz zespół tworzą studenci i absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego: historycy, etnolodzy i socjolodzy. Penetrujemy krakowskie archiwa, domowe szuflady i zasoby ludzkiej pamięci.

Dziesiątki fotografii, skrawki wspomnień znalezione w starych rękopisach, krótkie doniesienia prasowe i wreszcie opowieści Świadków składają się na ciekawą opowieść o Krakowie pamiętanym już tylko przez pokolenie naszych dziadków.

Każdy z Państwa będzie mógł ją usłyszeć, przeczytać i obejrzeć na naszej stronie internetowej już w październiku.

(Joanna Komperda)

Marzenie o wolności. Kraków ‘45

Tagi: 1945, Kraków, Marzenie o wolności. Kraków ‘45, Muzeum PRL-u, pamięć, Program „Warto pamiętać”, relacje świadków

Relacja ze spotkania „Kraków 1939”

Wczoraj, 9 grudnia 2009 odbyło się spotkanie podsumowujące projekt „Kraków 1939”. Został on przygotowany i zrealizowany przez Fundację Ośrodka Karta we współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krakowie oraz Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II. Projekt został wsparty finansowo przez Województwo Małopolskie w ramach Mecenatu Małopolskiego. Polegał on na zebraniu relacji świadków historii i przygotowaniu archiwum dokumentującego wydarzenia września ’39 w Małopolsce. Nagrane w ramach projektu wywiady są dostępne na stronie Archiwum Historii Mówionej w ramach projektu „Małopolska. Zapomniani świadkowie XX wieku” oraz w Czytelni Zbiorów Regionalnych w WBP na Rajskiej.

Na początku spotkania Jakub Osiecki zrelacjonował krótko podjęte działania i efekty projektu. Dalsza część spotkania była już poświęcona wydarzeniom i pamięci września 1939 roku. Jarosław Pałka z Domu Spotkań z Historią opowiedział o przygotowaniach do wydania nowego pakietu edukacyjnego dla szkół, poświęconego historii kampanii wrześniowej i wykorzystującego zebrane relacje świadków. Ks. prof. Jan Szczepaniak z Uniwersytetu Papieskiego im Jana Pawła II podzielił się ze słuchaczami opowieścią o tym, jak kościół stara się opisać i zrozumieć własną historię z czasów II wojny światowej. Szczegółowo opisał też – posługując się przykładami – losy księży małopolskich we wrześniu 39 roku. Jakub Nowakowski z Żydowskiego Muzeum – Galicja opowiedział o społeczności żydowskiej Krakowa w przededniu wybuchu wojny, szczególnie w aspekcie jej stosunku do hitlerowskich Niemiec. Bardzo trafnie wskazał, że Żydzi krakowscy podzielali polski optymizm, iż Niemców z pomocą Francji i Anglii szybko się pokona. Po wkroczeniu Rosjan 17 września ich większość wciąż bardziej obawiała się „wschodniego barbarzyństwa” i pogromów niż Niemiec z jej ustawami norymberskimi. Zapraszam do poznania relacji świadków, ponieważ wskazują one, jak bardzo stereotypowo uczą nas historii podręczniki.

(pk)

Kraków 1939

Tagi: 1939, debata, dyskusja panelowa, II wojna światowa, Kraków, Małopolska, Ośrodek KARTA, relacje świadków, Uniwersytet Papieski, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, wspomnienia

Prosiłem tatusia, żebyśmy również wyjechali…

Wadowickie Centrum Kultury wydało książkę „Wrzesień 39. Wspomnienia uczniów wadowickiego gimnazjum i liceum”. Wydawnictwo to jest podsumowaniem pierwszego etapu projektu „Blogi’ 39”. Tytuł nie oddaje w pełni niezwykłej zawartości książki. Jest to zbiór wypracowań powstałych w październiku 1939 roku, które napisali uczniowie zaraz po zakończeniu kampanii wrześniowej. Wadowiccy nauczyciele poprosili uczniów o niezwyczajną w tym czasie rzecz, zaraz po opóźnionym otwarciu szkół w okupowanych Wadowicach zadali oni uczniom opisanie tematu „Moje przeżycia wojenne”.

Wychowankowie gimnazjum i liceum w Wadowicach widzieli upadek państwa, przeżyli bezpośrednie działania wojenne oraz wzięli udział w masowej ucieczce mieszkańców Wadowic na wschód. Można zauważyć, że nauczyciele ci nie tylko poprosili o zapis wspomnień, ale również zachowali się jak psychologowie, którzy chcieli pomóc uczniom w uporządkowaniu ich wrażeń i traumatycznych przeżyć. Wypracowania te cudem przetrwały 70 lat leżąc na półce w zapomnieniu. Teraz pieczołowicie przepisane są dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Mnie najbardziej w tych wypracowaniach przeraża moja własna świadomość tego, co czekało Wadowice i Polskę przez kolejne sześć lat wojny. Przy czytaniu wspomnień ten kontekst stanowi o ich dramatycznej wymowie.

Moje przeżycia wojenne były bardzo urozmaicone. Dzień przed wojną zaczęła się ewakuacja Sądu, Urzędu Skarbowego, Inspektoratu i innych urzędów. Patrząc na to wszystko, przykro mi się zrobiło, że wszyscy opuszczają piękne miasto Wadowice. Więc prosiłem tatusia, żebyśmy również wyjechali. Tatuś początkowo nie chciał mnie wysłuchać lecz w końcu dał się uprosić i kazał się pakować. Bardzo ucieszyłem się i pakowałem moje manatki tj.: książki, mundur harcerski, laskę i wędki. Dzień wyjazdu został wyznaczony na drugi dzień rano. Już całą noc nie spałem, gdyż śniłem tylko o jutrzejszej podróży.
(Wspomnienia Zdzisława Jurkowskiego)

Kilka godzin, które czekaliśmy na odjazd pociągu przesiedzieliśmy w rowach pod drzewami. Po południu wyjechaliśmy z Bieżanowa. Na pociąg były ciągle naloty. Lotnik niemiecki rzucił kilka bomb za stację Rudna Wielka, które upadły koło toru. Odłamki ich zabiły trzech ludzi, a trzech poraniły. Usłyszawszy warkot samolotu maszynista pociąg zatrzymał, a ludzie jadący tym pociągiem rozbiegali się, bojąc się bombardowania pociągu i kryli się w ziemniakach, w trawie lub pod drzewami, by lotnicy nie strzelali do nich z karabinów maszynowych, co zawsze czynili widząc uciekających.
(Wspomnienia Stanisława Czaderskiego)

Smutne były dni pierwsze po powrocie. Miasto opustoszało – sklepy zrabowane i zamknięte. Gdy zobaczyłem znajomych to cieszyłem się jak dziecko – ich widokiem – tak jakbym ich przeszło 1000 lat nie widział. Teraz czuję się trochę inaczej, bo chodzę do szkoły, za którą tak bardzo tęskniłem. W gronie kolegów dzielimy niedolę naszą i wierzymy w lepsze jutro, – które niewątpliwie nadejść musi i nadejdzie.
(Wspomnienia Władysława Radwana)

Wypracowania te można przeczytać również na specjalnym blogu. Osoby, które mogą pomóc w poznaniu losów autorów wypracowań, zapraszamy do kontaktu z Muzeum Miejskim w Wadowicach.

(pk)

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów

Tagi: 1939, II wojna światowa, Małopolska, relacje świadków, Wadowice, Wadowickie Centrum Kultury, wspomnienia

Kraków 1939. Spotkanie promocyjne

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, Ośrodek Karta oraz Uniwersytet Papieski im. Jana Pawła II zapraszają 9 grudnia 2009 r. o godz. 17.30 na spotkanie poświęcone projektowi „Kraków 1939”. Projekt ten polega na zebraniu archiwum wywiadów biograficznych z najstarszymi mieszkańcami Krakowa i Małopolski, którzy pamiętają wydarzenia wojenne z września 1939 roku. Spotkanie odbędzie się w siedzibie biblioteki przy ulicy Rajskiej 1 w sali nr 53.

W dyskusji udział wezmą: Jarosław Pałka (Dom Spotkań z Historią w Warszawie), Jakub Nowakowski (Żydowskie Muzeum – Galicja), ks. prof. Jan Szczepaniak (Uniwersytet Papieski im Jana Pawła II) oraz Jakub Osiecki.

Zaprezentowany zostanie materiał edukacyjny Ośrodka KARTA dotyczący wybuchu II Wojny Światowej, a także fragmenty wywiadów biograficznych świadków tamtych wydarzeń. Organizatorzy postarają się z kilku punktów widzenia oddać nastrój i emocje związane z tą tragiczną dla Polski datą. Szczególnie zapraszamy małopolskich nauczycieli historii i języka polskiego.

(źródło: Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna w Krakowie)

Kraków 1939

Tagi: 1939, dyskusja panelowa, II wojna światowa, Kraków, Małopolska, Ośrodek KARTA, Polacy i Żydzi, relacje świadków, Uniwersytet Papieski, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, wspomnienia

Relacja z wernisażu wystawy „Kawałek ziemi”

W ostatnią sobotę w Galerii Camelot odbył się wernisaż wystawy „Kawałek ziemi”. Wystawa przedstawia fotografie i nagrania wykonane przez Andrzeja Kramarza. Poświęcone są przestrzeniom bez znamion. Bez wyrazu. Zadziwiają nas one swoim nic-nie-znaczeniem. Żeby dowiedzieć się więcej trzeba założyć słuchawki i posłuchać opowieści o tych miejscach. Są to relacje świadków zebrane przez autora wystawy, poświęcone tym miejscom, oraz ludziom, którzy tam zginęli. A właściwie pamięci miejsc, pamięci krajobrazu wchłaniającego czas. Wystawa będzie czynna do 28 grudnia.

Więcej zdjęć można znaleźć tutaj.

(pk)

Kawałek ziemi

Tagi: Andrzej Kramarz, Fundacja Imago Mundi, Galeria Camelot, II wojna światowa, Kraków, Małopolska, relacje świadków, wystawa