BLOGI’39. Relacja z akcji happeningowej 1 września

1 września 2009 r. na wadowickim rynku miała miejsce akcja happeningowa, upamiętniająca 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Na płycie rynku ustawiona została instalacja przestrzenna zawierająca fragmenty wypracowań uczniów wadowickiego liceum i gimnazjum, powstałych w październiku 1939 r., w ostatnich tygodniach funkcjonowania szkoły przed zamknięciem jej przez hitlerowskiego okupanta. Cytatom towarzyszyła wadowicka lista ofiar Września – na tablicy liczącej blisko 200 nazwisk poległych wojskowych i cywilów zostawiliśmy wolne miejsce, dając tym samym Wadowiczanom możliwość dopisania kolejnych, nie uwzględnionych na liście ofiar.

Konstrukcję umieszczoną w centralnym punkcie rynku dopełniała multimedialna prezentacja, przedstawiająca współczesne konflikty wojenne. Przypomnieliśmy o wojnie koreańskiej, wietnamskiej, iracko – irańskiej, czeczeńskiej, somalijskiej, interwencji radzieckiej w Afganistanie, konfliktach arabsko – izraelskich, wojnach w byłej Jugosławii oraz o krwawych konfliktach etnicznych w Afryce. Naszym zamiarem było przede wszystkim zwrócenie uwagi na fakt, że powojenny świat nie wyciągnął właściwych wniosków ze straszliwej wojny.

Instalacji przestrzennej towarzyszyły dwa słupy ogłoszeniowe z reprintami plakatów i obwieszczeń z sierpnia i września 1939 r. Chcąc wzbudzić jeszcze większe zainteresowanie naszą akcją wśród mieszkańców Wadowic, zaprezentowaliśmy archiwalne nagrania ze zbiorów Polskiego Radia. Z głośników, umieszczonych w budynku Urzędu Miasta, słychać było:

• komunikat specjalny nagrany 29 sierpnia 1939 r. przez Józefa Małgorzewskiego,
• pierwszy komunikat o rozpoczęciu działań wojennych przez Niemców (Zbigniewa Świętochowskiego),
• orędzie prezydenta Ignacego Mościckiego (odczytane przez Jerzego Szmidta w czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej 1 września 1979 r.),
• komunikat o nalocie bombowym (wrzesień 1939 r.),
• dźwięki nadlatujących samolotów, eksplozji bomb i dział przeciwlotniczych.

W czasie pierwszej prezentacji nagrań (o godz. 9.50) miało miejsce nieoczekiwane wydarzenie – gdy po komunikacie o nalocie z głośników słychać było huk spadających bomb nad rynkiem pojawiła się cywilna awionetka! Wszystkie osoby przebywające wówczas na rynku miały możliwość przekonać się osobiście o grozie tamtych wydarzeń.

Pracownicy Muzeum Miejskiego rozdawali przechodniom reprinty karty mobilizacyjnej z 1939 r. a wolontariuszki z Liceum Ogólnokształcącego, spadkobiercy autorów wojennych wspomnień, zbierali relacje o II wojnie światowej. Całość działań rocznicowych dopełniły tablice ustawione w różnych częściach miasta oraz okolicznych miejscowości (Choczni, Andrychowa i Kleczy). Znalazły się na nich fragmenty wspomnień odnoszące się do miejsc, których opisy dotyczą.

Muzeum Miejskie w Wadowicach zaprasza również do korzystania z konspektu lekcji historii powstałego z wykorzystaniem wspomnień wadowickich gimnazjalistów. Materiały znajdują się na stronie muzeum.

(Marcin Witkowski, Muzeum Miejskie w Wadowicach)

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów

Tagi: 1939, działania edukacyjne, happening historyczny, Małopolska, Wadowice, Wadowickie Centrum Kultury, wspomnienia, wystawa

Wadowice. Wojna się dla nich rozpoczęła

Zaczęliśmy na galop pakować wszystko na wóz. W niespełna godzinę dom nasz wyglądał nie do poznania. Z płaczem opuściłem rodzinne miejsce. Miejsce teraz zająłem w wozie przy dyszlu (konia nie było). Ciężko było ruszyć z miejsca, ale z pomocą bożą ruszyliśmy w nieznane. Ciężka i żmudna to była wędrówka. ledwie ujechaliśmy 3 km – słyszymy „nalot”…

Na wadowickim rynku we wtorek 1 września można było poczuć grozę pierwszych godzin i dni wojny. Wadowickie Centrum Kultury w ramach projektu „Blogi 39” przygotowało happening historyczny w oparciu o wspomnienia młodzieży wadowickiej z września 39 zapisane tuż po tych wydarzeniach (więcej o wspomnieniach można przeczytać tutaj) . Na środku rynku ustawiona została specjalna ekspozycja w fragmentami wspomnień oraz listą poległych Wadowiczan w okresie II wojny światowej. Dochodząc do niej przechodziło się koło miejskich słupów ogłoszeniowych z plakatami, obwieszczeniami i zarządzeniami wojennymi w okresu kampanii wrześniowej, a co godzinę z głośników ustawionych na Rynku płynął dźwięk radia polskiego z oryginalnymi komunikatami wojskowymi z pierwszych dni wojny. Kto chciał wypełniał kartę mobilizacyjną – tą samą, z którą do swoich jednostek udawali się obrońcy Polski we wrześniu 39 roku. Ważną częścią happeningu było również zbieranie relacji świadków, którzy prezentowane wspomnienia mogli odnieść do swoich własnych doświadczeń z tego okresu. Okazało się, że 70-letnie wspomnienia z zeszytów szkolnych są wciąż obecne.

Dziwne uczucie towarzyszyło mi – przyglądającemu się rynkowi – kiedy słuchając komunikatów radiowych, huku bomb i widząc pojedynczych ludzi zaczytanych we wspomnieniach, widziałem też tłum ludzi w normalne, piękne wrześniowe popołudnie – zajętych sobą.

(pk)

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów

Tagi: 1939, happening historyczny, Małopolska, Wadowice, Wadowickie Centrum Kultury, wspomnienia

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów

Wspomnienia wadowickich gimnazjalistów, odnalezione w archiwach parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach, stały się inspiracją projektu Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów. Wspomnienia w formie wypracowań opisują ucieczkę ludności przed nadciągającym wojskiem niemieckim w 1939 r.

W ramach projektu, realizowanego przez Wadowickie Centrum Kultury, będzie wydana książka – „Moje wspomnienia wojenne”, opatrzona historycznym wstępem, ilustracjami oraz reprodukcjami. Realizowane będą również warsztaty tematyczne dla szkół podstawowych („Życie w okupowanych Wadowicach”) i gimnazjalnych (gra planszowa „Wadowice’39 – Exodus”), konkursy plastyczne: na ilustrację do wspomnień oraz na komiks.

W przygotowaniu jest akcja happeningowa na wadowickim rynku w dniu 1 września oraz strona internetowa, zawierająca wspomnienia oraz materiały archiwalne. W zamierzeniu strona ma być stale rozbudowywana, m.in.: o zdjęcia autorów wypracowań oraz informacje o ich wojennych i powojennych losach.

Do projektu zaangażowali się młodzi ludzie z wadowickiego Liceum Ogólnokształcącego, spadkobiercy autorów wspomnień sprzed 70 lat.

Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów

Tagi: 1939, działania edukacyjne, happening historyczny, Małopolska, Wadowice, Wadowickie Centrum Kultury, wspomnienia