Druga edycja programu zakończona. Przez najbliższe dni będę jeszcze publikować różne materiały – produkty tegorocznych projektów, więc zachęcam do zaglądania w dalszym ciągu na naszą stronę internetową.
Myślę, że w tym roku udało nam się stworzyć w programie nową jakość, przede wszystkim dzięki różnorodności upamiętnianych wydarzeń i form upamiętnienia – ich bogactwo w tej edycji wciąż jest dla mnie zaskakujące. Zapraszam do rozmowy o tej różnorodności, jestem bardzo ciekawa opinii wszystkich Państwa – naszych czytelniczek i czytelników, jak też współpracowników i współpracowniczek.
Chcę szczególnie serdecznie podziękować koordynatorkom i koordynatorom projektów realizowanych w „Warto pamiętać” 2010 oraz osobom, które nie pełniły tej roli oficjalnie, ale były ze mną przez te ostatnie miesiące w stałym kontakcie, sumiennie i z zaangażowaniem odpowiadając na moje pytania i dbając o dostarczenie wszystkich potrzebnych na wartopamiętać.info materiałów.
Dziękuję również mojej współpracowniczce Aleksandrze Miernik za pracę przy quizach i sondach, Piotrowi Knasiowi za wsparcie, zwłaszcza przy uruchamianiu programu, Ewie Ślusarczyk i Agnieszce Szewczyk za pomoc przy redakcji postów. Składam też wielkie podziękowania wolontariuszkom: Agnieszce Urbanowskiej, zaangażowanej już w drugiej edycji, i nowo poznanej Agnieszce Dudek, za ich zaangażowanie, entuzjazm i cierpliwość.
Na koniec serdecznie dziękuję czytelniczkom i czytelnikom, szczególnie tym, którzy zechcieli komentować publikowane teksty.
Etap sprawozdawczości powoli dobiega końca, przed nami jeszcze ewaluacja programu, której wynikami z pewnością również będę się z Państwem dzielić.
24 sierpnia 1991 r. Rada Najwyższa USRR proklamowała niepodległość państwa, które przyjęło nazwę “Ukraina” . Dziewiętnastą rocznicę tego wydarzenia mieszkańcy Lwowa uczcili spacerując tłumnie po swoim starym mieście wśród czynnych kawiarń, sklepów i pchlich targów. Bardziej dostojną formę rocznicowych obchodów prezentowały dwie, jakby konkurencyjne, sceny: oficjalna przy ratuszu i partyjno-prawicowa na Prospekcie Swobody przy pomniku Szewczenki. Z pierwszej odczytywano historyczne teksty związane z rocznicą, z drugiej głoszono chwalę Ukrainy w ogóle. Każda za scen miała swój chór i solistów. Scenę na Prospekcie zaszczycili także dostojnicy cerkiewni.
Obywatele, zapewne podzieleni politycznie, wyglądali tego dnia na radującą się swoim świętem społeczność. Ludzie obojga płci, starzy i młodzi, zamożni i ubodzy – wszyscy paradowali w ubraniach nawiązujących do ukraińskich strojów ludowych. Pięknie haftowane bluzki nosiły starsze panie do bistorowych spódnic pamiętających czasy ZSRR i dziewczyny do wystrzępionych dżinsów. Małe dzieci i niemowlaki rodzice ubrali na ludowo (widziałam wyszywany śliniaczek na osesku). Panowie w okularach od D&G oraz dziadkowie jak z „Ogniem i mieczem” paradowali w soroczkach. Takich po pradziadkach albo świeżo kupionych na świątecznym jarmarku. Nad całością górowały cztery posągi zdobiące plac wokół ratusza: Adonis, Amfitryta, Diana i Neptun odziani byli tego dnia w haftowane bluzki i koszule. Dzień był słoneczny, słabe nagłośnianie nie pozwoliło śpiewom i przemówieniom docierać do wszystkich świętujących, a festynowy klimat przyćmił problemy społeczne, na które swoimi stoiskami i plakatami zwracały uwagę organizacje pozarządowe (najbardziej widoczna była społeczna niezgoda na wycinkę lasów). Wieczór był długi i ciepły gdy obywatele rozchodzili się do domów z poczuciem wspólnoty, kruchej i ulotnej jak nitki na sroczce, ale zawsze to coś. W Łucku, z tej samej okazji, mieszkańcy (również ubrani w ludowe wyszywanki) ułożyli z samych siebie napis „Ukraina”.
Festynowa, niezbyt wyrafinowana, forma narodowego świętowania (jak lwowski rekord Guinnessa w tańczeniu polki) nie zostawiła przestrzeni dla politycznych awantur. Pewnie dlatego, że niefrasobliwa atmosfera źle komponowała się z patriotycznym patosem.
Kilka dni później Gdańsk (wraz z całą Polską) świętował 30 rocznicę porozumień sierpniowych. W atmosferze jak najdalszej od festynu.
WchodzAi??c ze sAi??onecznego dziedziAi??ca Zamku KrA?lewskiego na Wawelu do pogrAi??A?onych w ciemnoAi??ciach sal wystawowych, stajemy przed historiAi?? ai??znajwiAi??kszej bitwyai??? XV-wiecznej Europy. We wstAi??pie do wystawy zostajemy poinformowani, A?e ai??zwielkie pobicieai???, jak zwykAi??o siAi?? okreAi??laAi?? wydarzenie na polach grunwaldzkich 15 lipca 1410 r., rozpoczAi??Ai??o najAi??wietniejszAi?? epokAi?? w dziejach Polski.
W pierwszej czAi??Ai??ci przestrzeni wystawienniczej obok szczegA?Ai??owych planA?w przebiegu bitwy, spoglAi??dajAi?? na widza dostojne postacie krA?la WAi??adysAi??awa JagieAi??Ai??y i KsiAi??cia Witolda ai??i?? bohaterA?w wojny z KrzyA?akami.
IdAi??c zgodnie z planem wystawy, przechodzimy do sali poAi??wiAi??conej pierwszym ksiAi??A?kowym publikacjom drzeworytniczych reprodukcji chorAi??gwi krzyA?ackich (ai??zBanderia Prutenorumai??? Jana DAi??ugosza; ai??zHerby Rycerstwa Polskiegoai??? Bartosza Paprockiego). Na Ai??cianach tego nieduA?ego pomieszczenia zostaAi??y umieszczone gigantyczne reprodukcje fotografii upamiAi??tniajAi??cych m.in. wprowadzenie chorAi??gwi do Zamku w Malborku w 1940 roku.
W kolejnej sali zwiedzajAi??cy zapoznaje siAi?? ze znakami zwyciAi??stwa i znakami klAi??ski wojny. WAi??rA?d prezentowanych dzieAi?? zachwycajAi?? zrekonstruowane chorAi??gwie KrzyA?ackie, ktA?re unoszAi?? tuA? pod sklepieniem. NiewAi??tpliwym znakiem zwyciAi??stwa polskiego orAi??A?a jest prezentowany na wystawie akt I Pokoju ToruAi??skiego. DuA?ym zainteresowaniem wAi??rA?d zwiedzajAi??cych cieszyAi?? siAi?? tekst Bogurodzicy Wielkopolskiej, pieAi??ni ktA?ra zabrzmiaAi??a tuA? przed bitwAi?? grunwaldzkAi??.
Po przekroczeniu progu nastAi??pnej sali, naszym oczom ukazuje siAi?? sarkofag WAi??adysAi??awa JagieAi??Ai??y (gipsowy odlew) z rekonstrukcjAi?? niezachowanych napisA?w, ktA?re miaAi??y byAi??, zgodnie z rozkazem Zygmunta I, umieszczone na kracie grobu krA?la.
WystawAi?? koAi??czy prezentacja malarskich i plastycznych interpretacji zwyciAi??stwa nad KrzyA?akami (ai??zHoAi??d Pruskiai??? ai??i?? autorstwa Jana Matejki, ai??zBitwa pod Grunwaldemai??? (obraz ai??i?? diorama) autorstwa Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego).
Wystawa ai??zNa znak Ai??wietnego zwyciAi??stwaai??? dziAi??ki swojej logicznej konstrukcji, wieloaspektowoAi??ci prezentowanych eksponatA?w zasAi??uguje na sAi??owa uznania. Historia bitwy grunwaldzkiej jest pasjonujAi??ca, polecam gorAi??co poddanie siAi?? jej wirowi.
Projekt ai??zGrunwald 2010ai??? upamiAi??tnia 600-lecie zwyciAi??stwa wojsk polsko-litewskich nad potAi??gAi?? krzyA?ackAi??. Organizatorem uroczystoAi??ci rocznicowych jest Zamek KrA?lewski na Wawelu. Aby przypomnieAi?? triumf WAi??adysAi??awa JagieAi??Ai??y, zostaAi??y zorganizowane liczne wydarzenia kulturalne, sesje naukowe oraz konkursy.
TradycjAi?? Ai??wiAi??towania grunwaldzkiego zwyciAi??stwa i jego kolejnych rocznic zaprezentowano na wystawie pt.ai??zNa znak Ai??wietnego zwyciAi??stwaai???, ktA?rAi?? moA?na oglAi??daAi?? na Wawelu do 30 wrzeAi??nia 2010 r. WAi??rA?d eksponatA?w warto zobaczyAi?? m.in. zrekonstruowane chorAi??gwie krzyA?ackie znajdujAi??ce siAi?? swego czasu przy oAi??tarzu Ai??w. StanisAi??awa oraz inne trofea zdobyte w wojnie z KrzyA?akami.
Ai??eby przybliA?yAi?? zwiedzajAi??cym realia wydarzeAi?? sprzed szeAi??ciuset lat, zaplanowano rA?A?norodne dziaAi??ania edukacyjne ai??i?? wykAi??ady dla dzieci i dorosAi??ych oraz konkursy skierowane do mAi??odzieA?y. DokAi??adny program krakowskich obchodA?w bitwy pod Grunwaldem znajduje siAi?? na stronie Zamku KrA?lewskiego na Wawelu.
Przy ulicy Królowej Jadwigi odbył się w środę 4 sierpnia niezwykły koncert, upamiętniający osobę pana Jana – zmarłego przed około miesiącem bezdomnego, od lat zamieszkującego pozostałości opuszczonej chatki, znajdującej się obok zwierzynieckiej kamienicy nr 65. Organizatorki koncertu to krakowskie artystki, sąsiadki bezdomnego. Koncert składał się z występu Rozalii Malik, która zaśpiewała piosenkę własnego autorstwa, grając na gitarze w scenerii ogródka pana Jana oraz z kolejnej, „perkusyjnej” części w wykonaniu Teresy Malik. Część muzyczną poprzedziła opowiedziana przez Cecylię Malik historia znajomości z panem Janem.
Pan Żul, czyli pan Jan, był moim sąsiadem. Był bezdomny, toteż zamieszkiwał opustoszałą chatkę bez okien i drzwi. (…) Dokładnie rok temu urządziłam w jego ogrodzie wystawę swoich obrazów, które były rezultatem naszej znajomości. Pan Jan zbierał złom, a ja wypożyczałam od niego ciekawe obiekty, po to by malować je na swoich obrazach. Często paliliśmy razem papierosy przy jego ognisku, można powiedzieć, że w pewien sposób zaprzyjaźniliśmy się
– opowiada Cecylia.
Do snucia wspomnień o panu Janie dołączyli się także jego bezdomni przyjaciele, którzy przyszli posłuchać koncertu.
Motyw zbieranych przez pana Jana przedmiotów, stanowiących inspirację do obrazów Cecylii, był także motywem przewodnim koncertu – Teresa Malik swoją „perkusję” zbudowała właśnie z metalowych elementów, znalezionych w chatce i ogródku oraz z „dzwonków” w postaci szklanych butelek. Ta niecodzienna muzyka, rozwieszone w ogrodzie obrazy, różnorodna publiczność, nietypowa jak na koncert pora (11:30) oraz niezwykła uroda samego miejsca złożyły się na niepowtarzalną atmosferę koncertu.
