Po pięćdziesięciu latach od walki o krzyż w Nowej Hucie, obok kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa spotkały się trzy pokolenia. Odgrywając inscenizację wydarzeń z 27 kwietnia 1960 r. młodzież przypomniała ich okoliczności. Sami aktorzy – uczniowie nowohuckich szkół średnich – mieli okazję wyobrazić sobie, co czuli ich dziadkowie, którzy zdecydowali się stawić opór władzom PRL-u w obronie prawa do wolności i praktyk religijnych. Spotkanie zgromadziło około 150 uczestników.
Jak powiedziała w trakcie poniedziałkowej konferencji prasowej w Krakowie kierowniczka Krakowskiego Oddziału MHP – Muzeum PRL-u, jednego z organizatorów wydarzenia, Jadwiga Emilewicz:
Obrona krzyża żyje w pamięci mieszkańców Nowej Huty […]. Po raz pierwszy ci, którzy mieli być beneficjentami systemu – robotnicy, którzy dostali pracę, mieszkania, miejsca w szkołach dla swoich dzieci – stanęli wtedy w obronie wolności sumienia. Warto o tym przypominać.
Inscenizacja stanowiła część większego przedsięwzięcia: obchodów 50. rocznicy walki o krzyż nowohucki „W imię wolności. Nowa Huta ’60”, organizowanego przez Muzeum PRL-u, w ramach którego w ubiegłą sobotę w hali ocynowni ArcelorMittal w Nowej Hucie odbył się spektakl-koncert „Miasto bez Boga walczy o krzyż” (relacja z koncertu).
Wczoraj w Krakowie odbyły się uroczystości związane z 70. rocznicą zbrodni katyńskiej. Szef krakowskiego oddziału IPN Marek Lasota poinformował, że w związku z sobotnią tragedią w Smoleńsku wszystkie przemówienia zostają odwołane.
Marsz odbył się w ciszy. Tysiące osób przeszło z Rynku Głównego ulicą Grodzką pod Krzyż Katyński. Tam odbyła się uroczystość upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskiej. Złożono również hołd ofiarom katastrofy z 10 kwietnia 2010 r.
Poniżej zamieszczamy relację fotograficzną z wydarzenia.
W zeszłym tygodniu, komentując uroczystości z udziałem premierów Tuska i Putina upamiętniające zbrodnię katyńską, zastanawialiśmy się, co w sobotę 10 kwietnia 2010 r. powie w Katyniu Prezydent Lech Kaczyński. Nie dane nam było usłyszeć jego słów. Poniżej zamieszczamy tekst przemówienia, które Prezydent planował wygłosić.
Szanowni Przedstawiciele Rodzin Katyńskich! Szanowni Państwo!
W kwietniu 1940 roku ponad 21 tysięcy polskich jeńców z obozów i więzień NKWD zostało zamordowanych. Tej zbrodni ludobójstwa dokonano z woli Stalina, na rozkaz najwyższych władz Związku Sowieckiego. Sojusz III Rzeszy i ZSRR, pakt Ribbentrop-Mołotow i agresja na Polskę 17 września 1939 roku znalazły swoją wstrząsającą kulminację w zbrodni katyńskiej. Nie tylko w lasach Katynia, także w Twerze, Charkowie i w innych, znanych i jeszcze nieznanych miejscach straceń wymordowano obywateli II Rzeczypospolitej, ludzi tworzących podstawę naszej państwowości, nieugiętych w służbie ojczyzny. W tym samym czasie rodziny pomordowanych i tysiące mieszkańców przedwojennych Kresów były zsyłane w głąb Związku Sowieckiego, gdzie ich niewypowiedziane cierpienia znaczyły drogę polskiej Golgoty Wschodu.
Najbardziej tragiczną stacją tej drogi był Katyń. Polskich oficerów, duchownych, urzędników, policjantów, funkcjonariuszy straży granicznej i służby więziennej zgładzono bez procesów i wyroków. Byli ofiarami niewypowiedzianej wojny. Zostali zamordowani z pogwałceniem praw i konwencji cywilizowanego świata. Zdeptano ich godność jako żołnierzy, Polaków i ludzi. Doły śmierci na zawsze miały ukryć ciała pomordowanych i prawdę o zbrodni. Świat miał się nigdy nie dowiedzieć. Rodzinom ofiar odebrano prawo do publicznej żałoby, do opłakania i godnego upamiętnienia najbliższych. Ziemia przykryła ślady zbrodni, a kłamstwo miało wymazać ją z ludzkiej pamięci.
Ukrywanie prawdy o Katyniu – efekt decyzji tych, którzy do zbrodni doprowadzili – stało się jednym z fundamentów polityki komunistów w powojennej Polsce: założycielskim kłamstwem PRL. Był to czas, kiedy za pamięć i prawdę o Katyniu płaciło się wysoką cenę. Jednak bliscy pomordowanych i inni, odważni ludzie trwali wiernie przy tej pamięci, bronili jej i przekazywali kolejnym pokoleniom Polaków. Przenieśli ją przez czas komunistycznych rządów i powierzyli rodakom wolnej, niepodległej Polsce. Dlatego im wszystkim, a zwłaszcza Rodzinom Katyńskim, jesteśmy winni szacunek i wdzięczność. W imieniu Rzeczypospolitej składam najgłębsze podziękowanie za to, że broniąc pamięci o swoich bliskich, ocaliliście Państwo jakże ważny wymiar naszej polskiej świadomości i tożsamości.
Katyń stał się bolesną raną polskiej historii, ale także na długie dziesięciolecia zatruł relacje między Polakami i Rosjanami. Sprawmy, by katyńska rana mogła się wreszcie w pełni zagoić i zabliźnić. Jesteśmy już na tej drodze. My, Polacy, doceniamy działania Rosjan z ostatnich lat. Tą drogą, która zbliża nasze narody, powinniśmy iść dalej, nie zatrzymując się na niej ani nie cofając.
Wszystkie okoliczności zbrodni katyńskiej muszą zostać do końca zbadane i wyjaśnione. Ważne jest, by została potwierdzona prawnie niewinność ofiar, by ujawnione zostały wszystkie dokumenty dotyczące tej zbrodni. Aby kłamstwo katyńskie zniknęło na zawsze z przestrzeni publicznej. Domagamy się tych działań przede wszystkim ze względu na pamięć ofiar i szacunek dla cierpienia ich rodzin. Ale domagamy się ich także w imię wspólnych wartości, które muszą tworzyć fundament zaufania i partnerstwa pomiędzy sąsiednimi narodami w całej Europie.
Oddajmy wspólnie hołd pomordowanym i pomódlmy się nad ich głowami. Chwała bohaterom! Cześć Ich pamięci!
W związku z 70. rocznicą Zbrodni Katyńskiej Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie przygotowuje Marsz Pamięci, mający być hołdem złożonym ofiarom Zbrodni, a jednocześnie wyrazem pamięci Polaków o tym, co wydarzyło się wiosną 1940 roku. W Krakowie Marsz odbędzie się 13 kwietnia br. i przejdzie od Studzienki im. W. Badylaka na Rynku Głównym do Krzyża Katyńskiego przy kościele św. Idziego. Przemarsz rozpocznie się o godz. 12.00, a poprzedzi go Msza św. odprawiona w intencji Ofiar Zbrodni o godz. 10.30 w Kościele Mariackim.
Organizatorzy zapraszają do udziału w Marszu wszystkich, którym nie jest obojętna pamięć o losie 22 tysięcy naszych rodaków, którzy nad życie ceniąc sobie honor i prawdę, pozostali do końca wierni Polsce.
Program obchodów
10.30 – Msza św. w intencji ofiar Zbrodni Katyńskiej w Bazylice Mariackiej, celebrowana przez Ks. Kardynała Stanisława Dziwisza
12.00 – Marsz Pamięci: Studzienka im. W. Badylaka na Rynku Głównym – ul. Grodzka – Krzyż Katyński przy Kościele Św. Idziego (pod Wawelem)
Uroczystości pod Krzyżem Katyńskim:
rozpoczęcie uroczystości – Hymn państwowy w wykonaniu Orkiestry Garnizonu Kraków
powitanie uczestników
modlitwa pod Krzyżem Katyńskim prowadzona przez Ks. Kardynała Stanisława Dziwisza
przemówienia okolicznościowe: przedstawiciela Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich Zbigniewa Siekańskiego, Wojewody Małopolskiego Stanisława Kracika, Marszałka Województwa Małopolskiego Marka Nawary, Prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego
odczytanie wybranych nazwisk ofiar Zbrodni Katyńskiej związanych z Krakowem
odczytanie Apelu Pamięci i salwa honorowa
złożenie wieńców i wiązanek pod Krzyżem Katyńskim
zapalenie zniczy i rozesłanie patroli młodzieżowych do innych miejsc w Krakowie upamiętniających Zbrodnię Katyńską
odegranie sygnału „Cisza”
odprowadzenie wojskowej asysty honorowej oraz sztandarów
W tym tygodniu z pewnością każdy w Polsce pomyśli o Katyniu.
Wczorajsze uroczystości przyjęto różnie, choć wydźwięk jest raczej pozytywny. Ocena przemówień zależy od oczekiwań odbiorców. Dla jednych to krok ku pojednaniu, dla innych ucieczka przed przeprosinami i rozczarowanie, że nie przywieziono do Katynia wyczekiwanej listy białoruskiej (o niej prof. Natalia Lebiediewa).
Kilku komentatorów stwierdziło, że słowa wypowiedziane wczoraj w trakcie uroczystości mają charakter przełomowy, pewnie nawet bardziej dla Rosji. Być może prawda o Katyniu służyć ma nie tylko uniwersalizacji pamięci Polaków i Rosjan, ale też tworzeniu się w Rosji nowego dyskursu na temat zbrodni stalinowskich.
W natłoku komentarzy warta przeczytania wydaje się wypowiedź Waldemara Kuczyńskiego „Katyński krok Putina, dobry krok”. Ciekawym, wnoszącym nowe spojrzenie podsumowaniem jest również tekst Adama Daniela Rotfelda, współprzewodniczącego Polsko-Rosyjskiej Komisji ds. Trudnych pt. „Premierzy znaleźli odpowiednie słowa” oraz wywiad z prof. Władysławem Bartoszewskim.
Bardzo interesująca jest reakcja rosyjskich mediów. Ci, którzy nie władają językiem rosyjskim, wybór fragmentów prasowych znajdą na stronie „Dziennika” w tekście „Putin i Tusk przeciwko Stalinowi”.
Teraz pozostaje nam czekać na to, co zostanie powiedziane w sobotę 10 kwietnia 2010 r., gdy odbędą się uroczystości z udziałem prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
