8 listopada 2009 r., o godzinie 17.00, w Klubie Pod Jaszczurami – Teatr 38 przy Rynku Głównym 8 w Krakowie, odbędzie się zorganizowany przez Stowarzyszenie Instytut Sztuki panel dyskusyjny zatytułowany
„PRZEBUDŹ SIĘ, JESTEŚ WOLNY”.
Serdecznie zapraszamy!
Uczestnicy debaty:
Elżbieta Moczarska, córka Kazimierza Moczarskiego, autora „Rozmów z katem”,
Anna Machcewicz – autorka biografii Kazimierza Moczarskiego,
ks. Adam Boniecki – redaktor naczelny Tygodnika Powszechnego,
Następnego dnia o świcie Stawarz opanował koszary na Kalwaryjskiej, rozbrajając i chwilowo internując kilkuset żołnierzy austriackich. Dokonali tego spiskowcy oraz pozostali żołnierze Polacy, którzy spontanicznie włączyli się do akcji. Do Polaków przyłączyła się również liczna grupa Czechów.
Niemal równocześnie przejęto pozostałe budynki wojskowe w Podgórzu. Na Rynku Podgórskim uformowano dwie kolumny wojska, które wyruszyły na drugą stronę Wisły i odbyły triumfalny przemarsz przez Kraków. Jeszcze przed południem przejęto wartę na odwachu pod wieżą ratusza na Rynku Głównym. Zgromadzona publiczność entuzjastycznie witała wywieszenie biało-czerwonej flagi.
W czasie gdy odbywał się przewrót, trwały pertraktacje z władzami 12-tysięcznego garnizonu austriackiego, prowadzone przez Polską Komisję Likwidacyjną. Generał Benigni nie chciał zgodzić się ani na oddanie władzy w Krakowie, ani na przekazanie Polakom wojskowych magazynów. Jednak wydarzenia na ulicach sprawiły, że dalsze pertraktacje stały się bezprzedmiotowe. Wczesnym popołudniem 31 października Austriacy podpisali dokument, przekazujący Polskiej Komisji Likwidacyjnej władzę w mieście.
Przewrót odbył się bez rozlewu krwi. Jeżeli strzelano tego dnia w Krakowie, to raczej na wiwat niż z rzeczywistej potrzeby.
(Ryszard Terlecki, Ostatnia Jesień Galicji,Tygodnik Powszechny)
Zapraszamy do udziału w obchodach Święta Niepodległości w Krakowie. Ich program można poznać tutaj. Zapraszamy też do poznawania Małopolski, w której jest wiele „miejsc pamięci” łączących się z konspiracją niepodległościową, I wojną światową czy odzyskaniem niepodległości. Na pewno warto poznać i zobaczyć:
Więcej o architekturze i wymowie symbolicznej tych cmentarzy można przeczytać w artykule Dulli zamieszczonym w piśmie Autoportret. A w Gorlicach w Domu Polsko-Słowackim można do 28 listopada zobaczyć wystawę poświęconą 30 wybranym cmentarzom wojskowym.
Miasto Kraków przygotowało ciekawą stronę internetową ze zdjęciami i opisami wydarzeń w Krakowie w 1918 roku. Warto zobaczyć, jak 11 listopada będzie obchodzony przez Warszawę.
Ogłoszony we wrześniu 2009 r. przez Muzeum Miejskie w Wadowicach konkurs historyczno – plastyczny pt. „Moje przeżycia wojenne” został rozstrzygnięty.
Konkurs zorganizowaliśmy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w ramach projektu Blogi’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów. Naszym zamierzeniem było nakłonienie młodych Wadowiczan do zilustrowania wojennych przeżyć ich rówieśników sprzed siedemdziesięciu lat. Każdy uczestnik miał do dyspozycji 10 wypracowań, spośród których wybierał jedno i ilustrował jego fragment.
Konkurs cieszył się dużym powodzeniem – nadesłano 55 prac plastycznych z różnych szkół powiatu wadowickiego, ilustrujących wybrane wspomnienia wadowickich gimnazjalistów z października 1939 r.
Prace oceniała w dniu 23 października 2009 roku komisja w składzie:
Elżbieta Kuźnar – artystka plastyczka z Krakowa,
Agnieszka Matuła – artystka plastyczka z Wadowic,
Aneta Stuglik – artystka plastyczka z Andrychowa.
Komisja po obejrzeniu prac 55 uczestników postanowiła przyznać trzy pierwsze miejsca i jedno wyróżnienie, które będą nagrodzone i opublikowane w wydanych wkrótce wspomnieniach wojennych. Ponadto komisja wyróżniła 7 prac, które również zostaną opublikowane.
Portal „Pamięć Narodu” jest wspólną inicjatywą wielu instytucji zaangażowanych w gromadzenie, archiwizowanie i badanie historii XX wieku (Polskę reprezentuje np. IPN). W zmierzeniu twórców portal ma stać się internetowym archiwum dokumentów i relacji świadków.
Jest to obszerny zbiór wspomnień świadków gromadzony na obszarze całej Europy przez pojedyncze osoby, organizacje non-profit, instytucje publiczne i niepubliczne, szkoły oraz ośrodki edukacyjne, które chcą podzielić się własnymi zbiorami, porównywać, oceniać i wspólnie dyskutować na temat swoich nagrań, tekstów, zdjęć i dokumentów archiwalnych. Przechowujemy i udostępniamy zbiory wspomnień świadków, którzy wyrazili zgodę, aby ich świadectwo zostało wykorzystane do badania historii najnowszej i udostępnione publicznie. Wszyscy, którzy dołączą do nas ze swoimi zbiorami, stają się częścią WSPÓLNOTY PAMIĘCI EUROPEJSKIEJ. (źródło: portal Pamięć Narodu)
Jakie materiały można tu znaleźć lub zamieścić?
W naszej bazie przechowujemy nagrania w całości, ich fragmenty, zdjęcia, dzienniki, dokumenty archiwalne oraz wiele innych. Im więcej zbiorów, portretów i świadectw uda się zgromadzić, tym bardziej zróżnicowana i zrozumiała będzie mozaika ubiegłego wieku. Z pomocą zapisków świadków i innych źródeł historycznych chcemy poznać istotę niedemokratycznych reżimów XX wieku, nazizmu i komunizmu. Chcemy badać fenomeny, które im towarzyszyły. Układamy mozaikę z zeznań tysięcy świadków, którzy znaleźli się w sytuacji ekstremalnej i chcą podzielić się tymi doświadczeniami. Interesują nas powody, które decydowały o tym, że ludzie zachowali się tak, a nie inaczej, co miało wpływ na rozwój ich opinii i stanowisk. Dokumenty te chcemy porównywać i dla celów naukowych rozdzielić według historycznych epok, rocznic, wydarzeń czy kategorii wspomnień. (źródło: portal Pamięć Narodu)
Gdy rozpoczynaliśmy zmierzenia z projektem „Inna lekcja historii” ludzie, którym opowiadaliśmy o naszych zamierzeniach – o próbie odnalezienia 20 świadków wybuchu wojny związanych z Podgórzem, w krótkim czasie – niespełna dwóch miesięcy – kręcili głowami. Z niedowierzaniem, dezaprobatą, powątpiewaniem w możliwość realizacji…
Jak znajdziecie w Podgórzu tylu ludzi, pamiętających tamten czas, niewielu ich już zostało?
Po zakończeniu projektu, po wernisażu, wreszcie po spotkaniu z naszymi bohaterami Ci sami pytali z radością, uśmiechem i wzruszeniem– skąd wzięliście wszystkich tych ludzi?
Odpowiadaliśmy wszystkim jednakowo: bo Oni wszyscy ciągle tu są.
Pytaliśmy znajomych, siadaliśmy obok starszych osób na parkowych ławkach, wypatrywaliśmy ich na ulicach Podgórza. Zaczęliśmy żyć życiem 70 i 80-latków, próbowaliśmy zgadywać wypatrując siwych włosów ile mieli WTEDY lat, co mogło się z nimi dziać, co noszą w swojej pamięci stąpając niespiesznie wśród roziskrzonej, beztroskiej wszechobecnej młodości?
Nie chcąc tracić okazji na spotkanie, zazwyczaj mijanych w pośpiechu, my też zwolniliśmy krok. I było warto.
Szukaliśmy ich na początku na terenie Podgórza, gdyż projekt zakładał rozmowy z takimi właśnie osobami. Dopiero później okazało się, jak bardzo los rozproszył naszych podgórskich bohaterów. Naszymi pierwszymi rozmówcami byli nasi znajomi, sąsiedzi. Ci z kolei odkrywali przed nami światy niejednokrotnie szczelnie zamkniętych – drzwi do życia osób, o których istnieniu nie mieliśmy dotąd pojęcia, choć mieszkali „za rogiem”, choć ich życiorysy znać powinniśmy – malarza i filmowca, fotografika, powojennego urbanistę miasta Podgórza, żołnierzy AK, sanitariuszki i pielęgniarki wojenne i jednocześnie zwykłych, i wspaniałych zarazem ludzi, którym wojna naznaczyła młodość strachem, ucieczką, niepewnością, niejednokrotnie śmiercią.
Dla większości z nich, ku naszemu zdumieniu, to my byliśmy ludźmi wyjątkowymi – takimi, którzy w dzisiejszych czasach chcą wysłuchać historii, w dzisiejszych czasach już nikomu niepotrzebnych.
Dla nas to oni byli wyjątkowi, wspaniali, o życiorysach pełnych wydarzeń, w które trudno byłoby uwierzyć. Początkowe założenie, jakie przyświecało naszemu projektowi – aby te relacje stały się inną lekcją historii dla młodszego pokolenia – wzbogaciło się niespodziewanie o nowy wymiar, Spotkania i rozmowy stały się Inna lekcją dla nas samych. Lekcją człowieczeństwa lub jego braku, lekcją ludzkiej wytrzymałości, odwagi, błędów, skrajnych emocji, którymi mogliśmy wypełnić fakty historyczne, już nam znane.
I za to właśnie wszystkim naszym rozmówcom serdecznie dziękujemy. Dziękujemy również za wielką życzliwość jaką obdarzali nas Państwo podczas spotkań, za rodzinną atmosferę spotkań, za zaufanie jakim nas obdarzyliście i za wszystkie ciepłe słowa, poczęstunki, ciasteczka, i herbaty. Były to dla nas chwile niezapomniane. Mieliśmy wyjątkową i niepowtarzalną być może okazję na spotkania z ludźmi z „tamtego czasu”.
I to czego oni byli świadkiem przekazujemy dalej w nagraniach, fotografiach, na stronie internetowej.
Otwórz to okno historii – zobacz ten świat – oni tam wszyscy są.
8 listopada 2009 r., o godzinie 17.00, w Klubie Pod Jaszczurami – Teatr 38 przy Rynku Głównym 8 w Krakowie, odbędzie się zorganizowany przez Stowarzyszenie Instytut Sztuki panel dyskusyjny zatytułowany 
