Do 15 listopada na Rynku Podgórskim oglądać można wystawę Inna lekcja historii czyli moje pierwsze wojenne wspomnienie zorganizowaną przez stowarzyszenie PODGORZE.PL. Składają się na nią fotografie osób w różny sposób związanych z dzielnicą oraz opowieści o tym, jak wybuch wojny zapisał się w ich pamięci.
Wśród bohaterów znalazł się sam Ryszard Horowitz, jednak o charakterze wystawy nie decydują znane nazwiska, lecz historie przeciętnych mieszkańców Podgórza. Wolontariusze, którzy wysłuchiwali ich przez ponad miesiąc, zrezygnowali z literackiego cyzelowania narracji. Pozostaje ona wspomnieniem „gadanym”. Twarze ze zdjęć udzielają na Rynku Podgórskim innej lekcji historii. Innej, bo opartej na własnej biografii i dotyczącej lokalnych miejsc; ale i innej dlatego, że zwraca uwagę na to, co umyka wielkiemu dziejopisarstwu. Czytamy tu o codzienności Polaków wracających 1 września do Krakowa z letnich kolonii, domagających się pod ambasadą przystąpienia Wielkiej Brytanii do wojny, ludzi tęskniących za słodyczami i dobrą książką. Wystawa uzmysławia nam ludzkie reakcje na wojnę – z dzisiejszej perspektywy zaskakująco nielogiczne, niemądre, lecz przejmująco prawdziwe: przywoływani są uchodźcy niosący ze sobą doniczki z kwiatkami, dzieci, które cieszą się 1 września, że nie będzie lekcji i dziewczyna modląca się, by bomba nie utopiła jej w wychodku, gdzie żywcem zostanie zjedzona przez robaki.
Ukazywany detal pozwala doskonale wyobrazić sobie tamte czasy. Widzimy ciemny Kraków, sznury pustych tramwajów, bombę uderzającą w boisko Cracovii, kolegę ze studiów, który okazuje się szpiegiem i samobójstwo Żydówki na rogu Bonarki…
Wystawie towarzyszy strona www.1939.podgorze.pl, gdzie znaleźć można zdjęcia, teksty i nagrania.
20 rocznica przemian w Europie Wschodniej oraz upadku Bloku Wschodniego dała w Zachodniej Europie napęd wielu inicjatywom pokazującym świat za dawną żelazną kurtyną – przed 1989, w trakcie rewolucji i po niej w ciągu następnego dwudziestolecia.
Takim ciekawym przedsięwzięciem była prezentacja fotografii z Europy Środkowo-Wschodniej w ramach festiwalu Noorderlicht 2008 w Holandii. Prezentację zorganizowano w ramach dwóch wystaw. „Behind Walls” opowiadała o „socjalistycznym raju” – wedle kuratorów miała pokazywać zamknięty świat fotografii zza żelaznej kurtyny i prezentować nieznany na zachodzie dorobek fotografów z Europy Środkowo-Wschodniej. „Beyond Walls” była z kolei prezentacją fotoreportaży obrazujących przemiany po 89 roku w byłych demoludach. O obu wystawach można przeczytać na stronie Fundacji „Instytut Fotografii Pro Fotografia”.
Warto dokonać porównania obu wystaw z Projektem „Nowa Europa”. „Behind Walls” oraz „Beyond Walls” są oczywiście przedsięwzięciem kuratorskim i prezentują dorobek wielu fotografów, a „Nowa Europa” jest integralnym projektem fotograficznym Łukasza Trzcińskiego. Z takim zastrzeżeniem można porównywać już, na ile Nowej Europie udaje się pokazać spójną opowieść o „krajobrazach przemian” oraz jakim językiem operuje w porównaniu do fotoreportaży prezentowanych w ramach Noorderlicht. „Nowa Europa” może być również umieszczona w kontekście kilkudziesięciu fotoreportaży o Europie Środkowo-Wschodniej zebranych specjalnie z myślą o ukazaniu przemian po upadku komunizmu.
Niepowtarzalną okazją do porównań i zobaczenia obu wystaw są ich prezentacje w Warszawie. Nowej Europy w październiku 2009 na Placu Zamkowym. Noorderlicht 2008 w grudniu 2009 w Wyższej Szkole Psychologii Społecznej.
Wczoraj o godzinie 17.30 na Rynku Podgórskim została otwarta wystawa przygotowana przez Stowarzyszenie Podgórze.pl pt. „Inna lekcja Historii”. Wernisaż był zwieńczeniem projektu polegającego na zebraniu relacji Podgórzan wspominających początek wojny w Krakowie oraz własne losy przed wybuchem wojny i po niej. Powstało 20 osobistych relacji – mikro historii opowiadających o wojnie jako osobistym przeżyciu i losie zbiorowości.
Wystawa składa się z 20 plansz poświęconych każdej relacji i każdemu bohaterowi – jest niezwykle prosta i jednocześnie przemawiająca. Piękne zdjęcie, krótki życiorys, fragment opowieści o wybuchu wojny, dodatkowe materiały przybliżające bohatera. Plansze ukazują pogodnych i godnych ludzi w kontraście do ich opowieści o niszczącej wojnie. To jest być może sekret tej udanej wystawy – opowieści o życiu pokonującym wojnę.
Pani Melania Tutak, koordynator przedsięwzięcia tak opisała w relacji spotkanie przy wystawie:
Przyszli prawie wszyscy. Wszyscy, z którymi przez ponad miesiąc spotykaliśmy się, których słuchaliśmy i wraz, z którymi przeżywaliśmy ucieczki, strach, głód, troskę o bliskich. To, o czym opowiedzieli nam, my przekazujemy Wam, Waszym bliskim, znajomym, dzieciom. Jako lekcję historii. Inną lekcję historii.
Na otwarciu wystawy byli obecni jej bohaterzy oraz młodzi ludzie, którzy w ramach tego przedsięwzięcia rozmawiali z nimi i nagrywali ich opowieści. Można było zobaczyć silne relacje, jakie nawiązały się w skutek tych rozmów. Pięknym gestem ze strony organizatorów były prezenty dla honorowych gości – ich fotograficzne portrety, które powstały w trakcie zbierania relacji.
Nagrań opowieści bohaterów wystawy można posłuchać na stronie projektu.
Gazeta Kraków przygotowała relację z tego wydarzenia.
Zapraszamy do obejrzenia wystawy, będzie ona dostępna na Rynku Podgórskim do 15 listopada.
W piątek 2 października 2009 r. odbyło się spotkanie z autorami wystawy Nowa Europa, które poprowadziła dziennikarka Radia Kraków, Magdalena Wadowska.
Zgromadzeni w Galerii goście niechętnie zadawali pytania. Prowadzącą wspomagała natomiast Weronika Łodzińska, dzięki której dowiedzieliśmy się m.in. o tym, że najtrudniejsza część wystawy, która ostatecznie nie została zrealizowana, miała powstać w Czarnogórze. Temat okazał się jednak niemożliwy do uchwycenia bez uprzedniego przygotowania – nawiązania kontaktu z rosyjskimi bogaczami, którzy zdominowali czarnogórskie wybrzeże, wpływając znacząco na atmosferę tego miejsca. Pod koniec spotkania Weronika Łodzińska zainspirowała, krótką niestety, dyskusję, zadając pytanie o to, na ile do dokumentu wdziera się współcześnie metafora.
Przypomnijmy, że wystawę obejrzeć można do końca października 2009 r. w Galerii Camelot, gdzie obcujemy z dopracowaną w każdym szczególe kompozycją Łukasza Trzcińskiego. Ekspozycję w okrojonej formie oglądać można do 9 października na Rynku Głównym.
Istnieje również Nowa Europa w formie multimedium, które zaprezentowano na początku spotkania, dostępnego również na stronie Newsweek.pl oraz wartopamietac.info. Co ciekawe, montaż, oprawa dźwiękowa oraz oddzielające poszczególne kraje animacje powodują, że zdjęcia stanowią nową jakość i znacząco zmienia się ich odbiór.
Ostatnią emanacją Nowej Europy jest publikacja. Inna niż wszystkie, bo duża – w formacie A3 i bardziej papierowa niż można by przewidywać. Do złudzenia przypomina ona gazetę codzienną. Oto jak fotografia dokumentalna, dawniej często publikowana w prasie, powraca w formie bardzo podobnej, tyle że jako jedno z oblicz wystawy. Na szczęście w galeriach wciąż jest miejsce dla fotografii, jak ją określił Wojciech Nowicki, „przemyślanej”, która nie musi nadążać za tempem współczesnych mediów.
Galeria Camelot i Fundacja Imago Mundi zapraszają na spotkanie z autorami projektu Nowa Europa, Łukaszem Trzcińskim (fotografie) i Wojciechem Nowickim (tekst). Spotkanie przy czerwonym winie, podczas którego autorzy postarają się odpowiedzieć na każde pytanie, odbędzie się w Galerii Camelot, ul. św. Tomasza 17 w piątek 2 października o 19. Jego gospodarzem będzie Magdalena Wadowska, dziennikarka Radia Kraków.
Autorzy projektu wspólnie odwiedzili w dwudziestą rocznicę obrad Okrągłego Stołu i upadku muru berlińskiego kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Celem tej podróży fotografa i pisarza była rejestracja zmian – chcieli na własne oczy zobaczyć i opisać, każdy na swój sposób, co demokratyzacja dała mieszkańcom regionu. Rezultatem są dwie wystawy, które można obecnie oglądać w Krakowie – na Rynku Głównym i w Galerii Camelot; w galerii otrzymać można również wydawnictwo zawierające zdjęcia i teksty.