Dlaczego warto pamiętać i jaka jest rola animatora lub twórcy w budowaniu działań opartych o pamięć i dziedzictwo?
„Warto pamiętać” bo warto wiedzieć, „warto pamiętać” bo warto nie przegapić szansy obcowania z historią, z ludźmi, którzy byli jej świadkami i uczestnikami. „Warto pamiętać” by nie zapomniały następne pokolenia. „Warto pamiętać” ponieważ my również jesteśmy uczestnikami historii i „zapominając” działamy wbrew sobie.
Odpowiedź na drugą część pytania chciałbym oprzeć o nasze, wadowickie doświadczenia. Projekt „Blogi’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów”, który został zrealizowany w ramach programu „Warto pamiętać”, zakładał między innymi przygotowanie akcji happeningowej z okazji 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej. W tym momencie pojawił się podstawowy problem – co zrobić aby mieszkańcy miasta nie przechodzili obojętnie. Przygotowana przez nas akcja pokazała nam, że „warto pamiętać” to „warto rozmawiać” (pomijając skojarzenia telewizyjne). Przy konstrukcji z fragmentami wspomnień zatrzymywali się Wadowiczanie, tak starsi, mający wrzesień 1939 roku w pamięci jako świadkowie wydarzeń, jak i młodsi znający historię z książek lub nieznający jej wcale. I tu, zaskoczenie. Bierni widzowie stają się z jednej strony opowiadającymi z pasją mówcami, z drugiej chłonącymi historię słuchaczami. Okazuje się, że rzeczywiście „warto pamiętać” bo „warto słuchać”. Konkludując, naszą rolą, jako autorów akcji, było (tu przepraszam za „drogowe” porównanie) tylko włączenie zielonego światła a nie przeprowadzenie przechodnia przez ulicę.
Program „Watro pamiętać” zbliża się do końca i chcielibyśmy dokonać jego podsumowania. W tym celu zwróciliśmy się do koordynatorów projektów, które zostały zrealizowane w ramach programu „Warto pamiętać” o napisanie kilku słów w odpowiedzi na trzy pytania:
Dlaczego warto pamiętać i jaka jest rola animatora lub twórcy w budowaniu działań opartych o pamięć i dziedzictwo?
Czy celowe jest tworzenie wojewódzkiego programu poświęconego dziedzictwu i pamięci historii, otwartego na instytucje kultury, placówki oświatowe i edukacyjne, organizacje pozarządowe? Czego nie powinno zabraknąć w tego typu działaniach?
Jak oceniają Państwo realizację programu „Warto pamiętać” (współpraca MIK – partnerzy, zawartość i czytelność strony www.wartopamietać.info , koncepcja programu, itp.)?
Zapraszamy Państwa – uczestników i odbiorców działań w ramach Programu „Warto pamiętać” – do podzielenia się własnymi uwagami, pomysłami i recenzjami lub do skomentowania wpisów naszych partnerów. Wszystkie recenzje, które się pojawią, można będzie znaleźć „klikając” w bocznym panelu w kategorię „Animatorzy i pamięć”.
Wczoraj, 9 grudnia 2009 odbyło się spotkanie podsumowujące projekt „Kraków 1939”. Został on przygotowany i zrealizowany przez Fundację Ośrodka Karta we współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krakowie oraz Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II. Projekt został wsparty finansowo przez Województwo Małopolskie w ramach Mecenatu Małopolskiego. Polegał on na zebraniu relacji świadków historii i przygotowaniu archiwum dokumentującego wydarzenia września ’39 w Małopolsce. Nagrane w ramach projektu wywiady są dostępne na stronie Archiwum Historii Mówionej w ramach projektu „Małopolska. Zapomniani świadkowie XX wieku” oraz w Czytelni Zbiorów Regionalnych w WBP na Rajskiej.
Na początku spotkania Jakub Osiecki zrelacjonował krótko podjęte działania i efekty projektu. Dalsza część spotkania była już poświęcona wydarzeniom i pamięci września 1939 roku. Jarosław Pałka z Domu Spotkań z Historią opowiedział o przygotowaniach do wydania nowego pakietu edukacyjnego dla szkół, poświęconego historii kampanii wrześniowej i wykorzystującego zebrane relacje świadków. Ks. prof. Jan Szczepaniak z Uniwersytetu Papieskiego im Jana Pawła II podzielił się ze słuchaczami opowieścią o tym, jak kościół stara się opisać i zrozumieć własną historię z czasów II wojny światowej. Szczegółowo opisał też – posługując się przykładami – losy księży małopolskich we wrześniu 39 roku. Jakub Nowakowski z Żydowskiego Muzeum – Galicja opowiedział o społeczności żydowskiej Krakowa w przededniu wybuchu wojny, szczególnie w aspekcie jej stosunku do hitlerowskich Niemiec. Bardzo trafnie wskazał, że Żydzi krakowscy podzielali polski optymizm, iż Niemców z pomocą Francji i Anglii szybko się pokona. Po wkroczeniu Rosjan 17 września ich większość wciąż bardziej obawiała się „wschodniego barbarzyństwa” i pogromów niż Niemiec z jej ustawami norymberskimi. Zapraszam do poznania relacji świadków, ponieważ wskazują one, jak bardzo stereotypowo uczą nas historii podręczniki.
Dziś, 8 grudnia o godz. 12.00 w Zespole Szkół „Bednarska”, mieszczącym się przy ulicy Bednarskiej 2/4 w Warszawie, odbędzie się inauguracja akcji społeczno-edukacyjnej „Pamiętaj o 13 grudnia”, realizowanej przez Narodowe Centrum Kultury i Instytut Pamięci Narodowej, mającej na celu przybliżenie tematyki stanu wojennego za pomocą języka współczesnej kultury.
Koncepcja projektu opiera się o wydaną przez Wydawnictwo Literackie książkę pt. „Wroniec” polskiego pisarza Jacka Dukaja, cenionego szczególnie przez młodych odbiorców. Zarówno fabuła i język książki jak i ilustracje posiadają walory, które czynią z nich punkt wyjścia do bardzo atrakcyjnej i szeroko zakrojonej, skierowanej do młodzieży, akcji edukacyjnej związanej z rocznicą grudnia ’81.
Na dzisiejszym spotkaniu zostaną zaprezentowane:
książka „Wroniec” Jacka Dukaja,
dwie piosenki Kazika Staszewskiego, inspirowane lekturą Wrońca,
materiały edukacyjne towarzyszące akcji (m.in.:spot zrealizowany przez Tomasza Bagińskiego, edukacyjna gra planszowa oraz audiobook „Wroniec” nagrany przez Jana Peszka).
Gośćmi specjalnymi spotkania będą: Jacek Dukaj autor książki „Wroniec” oraz Jakub Jabłoński, który wykonał ilustracje do książki.
Więcej o stanie wojennym można znaleźć na specjalnym portalu przygotowanym przez IPN.
Zapraszamy do przeczytania krótkich i ciekawych tekstów środkowoeuropejskich pisarek o 1989 roku. Powstały one w ramach projektu Mój rok 1989 zrealizowanego przez Instytuty Goethego w Europie Środkowo-Wschodniej. Autorzy projektu tak opisali pomysł na powstanie tego zbioru opowiadań:
To projekt literacki Instytutów Goethego w Europie Środkowo-Wschodniej, zrealizowany z okazji dwudziestolecia otwarcia i politycznych przemian w Europie.
Temat upadku muru i przełomu roku 1989 można poruszać na różne sposoby. Czyniło to również wielu pisarzy – w formie książek, podczas dyskusji, a także w internecie. Co ciekawe, wypowiadają się w tej kwestii głównie mężczyźni. Instytut Goethego celowo zwrócił się do pisarek, podejmując tym samym próbę przyjrzenia się tamtym czasom z nowej perspektywy.
(Goethe Institut)
