Starostwo Powiatu Tarnów w ramach obchodów wybuchu II wojny światowej przygotowało propozycję szlaku po miejscach pamięci związanych z wydarzeniami wojennymi w powiecie Tarnów. Szlak łączy miejsca związane z walkami wrześniowymi, wydarzeniami związanymi z okupacją niemiecką, działaniami polskiego państwa podziemnego. Powiat Tarnów o swoich działaniach informuje tak:
Na terenie Powiatu Tarnowskiego rozgrywały się ważne wydarzenia związane z historią II wojny światowej. Samorząd Powiatu we współpracy z gminami, organizacjami kombatanckimi oraz lokalnymi stowarzyszeniami działa na rzecz właściwego ich upamiętnienia, a także uhonorowania związanych z ziemią tarnowską bohaterów II wojny światowej. Ta troska przejawia się między innymi poprzez dbałość o pomniki i miejsca pamięci narodowej, przygotowywanie wydawnictw oraz organizowanie sesji naukowych i uroczystości rocznicowych, związanych z tymi wydarzeniami.
Zapraszamy wszystkich do odwiedzania tych miejsc pamięci i poznania działań upamiętniających historię II wojny światowej. Poniżej zamieszczamy mini przewodnik przygotowany przez powiat Tarnów, który będzie pomocny w zwiedzaniu.
Muzeum Historii Polski z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej uruchomiło specjalną stronę – kalendarium, gdzie dzień po dniu opisywane są znane i mniej znane fakty związane z wojną obronną Polski we wrześniu 1939 roku.
Jest to spora dawka wiedzy napisana jednak w przystępnej formie i łatwo dostępna. Zapraszamy na stronę internetową kalendarium.
Owo kalendarium można obserwować także w serwisie mikroblogowym blip.pl.
Początek wpisu z dnia 16 września:
Nastał dzień 16 września, przełomowy dzień bitwy. Pogoda była wspaniała. Rano wyjechałem do gen. Bortnowskiego, którego spotkałem w sztabie grupy operacyjnej gen. Bołtucia. Zastałem sytuację taktyczną uznaną przez obu generałów za ciężką. Przeciwnik nacierał uporczywie; siły jego nie były jeszcze rozpoznane – tak wspominał początek dnia gen. Kutrzeba.
17 września 2009 r. w związku z obchodami 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej ukaże się multimedialne wydawnictwo edukacyjne „Zaczęło się w Polsce”, promujące polską historię i muzykę. Na wydawnictwo przygotowywane przez Shortcut.pl. złożą się: fabularna gra planszowa, muzyczny CD i książeczka promocyjna.
Projekt w nowatorskiej formie przedstawia najważniejsze wydarzenia i postaci okresu 1939−1989. Gracz wcielając się w postać historyczną − archetyp polskiego bohatera, przebywa drogę przez europejską historię, od wybuchu II wojny światowej, aż do rozpoczęcia obrad Okrągłego Stołu.
Towarzysząca grze ścieżka dźwiękowa: „I’ll Meet You In Poland, Baby” zainspirowana została utworem autorstwa J.G.Thirwell’a, australijskiego wokalisty i producenta, znanego z projektu „Foetus”. Oprócz wspomnianego utworu na płycie znajdzie się też muzyka polskich wykonawców, nawiązująca do historii lat 1939−1989, m.in. ballada Artura Rojka „Mój Tata Generał” – utwór dedykowany generałowi Emilowi Fieldorfowi „Nilowi”, a także aranżacja piosenki Hanki Ordonówny „Na pierwszy znak” w wykonaniu Gaby Kulki. Ponadto na soundtracku: L.U.C, Tilt, Aurora, Ballady i Romanse, Made in Poland, Agressiva 69, Mona, Liberty Diamonds i Czesław Śpiewa. Nad całością projektu czuwa Tomo Żyżyk, muzykę koordynuje Bodek Pezda (Agressiva 69/2.47 production).
Wydawnictwo w wersji polskiej i angielskiej, jest elementem kampanii promocyjnej Narodowego Centrum Kultury w ramach obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Będzie je można wygrać, biorąc udział w konkursach organizowanych w związku z obchodami, m.in. w dzienniku „Polska The Times”, na antenie radiowej Trójki. Szczegóły na stronie Programu „Zaczęło się w Polsce”.
1 września 2009 r. na wadowickim rynku miała miejsce akcja happeningowa, upamiętniająca 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Na płycie rynku ustawiona została instalacja przestrzenna zawierająca fragmenty wypracowań uczniów wadowickiego liceum i gimnazjum, powstałych w październiku 1939 r., w ostatnich tygodniach funkcjonowania szkoły przed zamknięciem jej przez hitlerowskiego okupanta. Cytatom towarzyszyła wadowicka lista ofiar Września – na tablicy liczącej blisko 200 nazwisk poległych wojskowych i cywilów zostawiliśmy wolne miejsce, dając tym samym Wadowiczanom możliwość dopisania kolejnych, nie uwzględnionych na liście ofiar.
Konstrukcję umieszczoną w centralnym punkcie rynku dopełniała multimedialna prezentacja, przedstawiająca współczesne konflikty wojenne. Przypomnieliśmy o wojnie koreańskiej, wietnamskiej, iracko – irańskiej, czeczeńskiej, somalijskiej, interwencji radzieckiej w Afganistanie, konfliktach arabsko – izraelskich, wojnach w byłej Jugosławii oraz o krwawych konfliktach etnicznych w Afryce. Naszym zamiarem było przede wszystkim zwrócenie uwagi na fakt, że powojenny świat nie wyciągnął właściwych wniosków ze straszliwej wojny.
Instalacji przestrzennej towarzyszyły dwa słupy ogłoszeniowe z reprintami plakatów i obwieszczeń z sierpnia i września 1939 r. Chcąc wzbudzić jeszcze większe zainteresowanie naszą akcją wśród mieszkańców Wadowic, zaprezentowaliśmy archiwalne nagrania ze zbiorów Polskiego Radia. Z głośników, umieszczonych w budynku Urzędu Miasta, słychać było:
komunikat specjalny nagrany 29 sierpnia 1939 r. przez Józefa Małgorzewskiego,
pierwszy komunikat o rozpoczęciu działań wojennych przez Niemców (Zbigniewa Świętochowskiego),
orędzie prezydenta Ignacego Mościckiego (odczytane przez Jerzego Szmidta w czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej 1 września 1979 r.),
komunikat o nalocie bombowym (wrzesień 1939 r.),
dźwięki nadlatujących samolotów, eksplozji bomb i dział przeciwlotniczych.
W czasie pierwszej prezentacji nagrań (o godz. 9.50) miało miejsce nieoczekiwane wydarzenie – gdy po komunikacie o nalocie z głośników słychać było huk spadających bomb nad rynkiem pojawiła się cywilna awionetka! Wszystkie osoby przebywające wówczas na rynku miały możliwość przekonać się osobiście o grozie tamtych wydarzeń.
Pracownicy Muzeum Miejskiego rozdawali przechodniom reprinty karty mobilizacyjnej z 1939 r. a wolontariuszki z Liceum Ogólnokształcącego, spadkobiercy autorów wojennych wspomnień, zbierali relacje o II wojnie światowej. Całość działań rocznicowych dopełniły tablice ustawione w różnych częściach miasta oraz okolicznych miejscowości (Choczni, Andrychowa i Kleczy). Znalazły się na nich fragmenty wspomnień odnoszące się do miejsc, których opisy dotyczą.
Muzeum Miejskie w Wadowicach zaprasza również do korzystania z konspektu lekcji historii powstałego z wykorzystaniem wspomnień wadowickich gimnazjalistów. Materiały znajdują się na stronie muzeum.
W niedzielę 13 września 2009 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w KrakowieJan Hoffmann poprowadził niezwykłe spotkanie. Choć w planach było opowiedzenie o dwóch polskich samolotach, bez których działania polskiego lotnictwa w 1939 r. wyglądałyby zupełnie inaczej, czasu ledwo wystarczyło na opowieść o jednym z nich.
PZL P11.c – bo o niej (dla pilotów „P-jedenastka” była kobietą) mowa – okazała się niewyczerpaną inspiracją. Czterogodzinna opowieść kierownika zbiorów muzealnych objęła m.in. tworzenie koncepcji oraz budowę tego samolotu, detale konstrukcyjne i inżynieryjne, materiały wykorzystane do budowy, a nawet informacje o nowatorskim stosowaniu znaków identyfikacyjnych w lotnictwie. Opowieść wzbogacona była niezwykle różnorodnymi anegdotami.
Ten, kto oczekiwał, że usłyszy o udziale „P-jedenastki” w kampanii wrześniowej, mógł się nieco rozczarować. To jednak sam samolot jako perła ówczesnej inżynierii lotniczej, a nie jego rola w kampanii wrześniowej, stanowił główny trzon prelekcji Jana Hoffmanna. Nie można jednak odebrać autorowi ogromnego talentu do opowiadania w sposób porywający. Najlepszym świadectwem niech będzie to, że udało mu się na kilka godzin zainteresować nawet humanistów!
Ale też było czym. Szczególnie ciekawe wątki prelekcji to opowieść o powstającym „z niczego” w Polsce lat dwudziestych XX w. lotnictwie, w tym o malwersacjach finansowych (tzw. „frankopolu”), historii Zygmunta Pułaskiego – autora trzonu koncepcji „P-jedenastki”, czyli słynnego „skrzydła Pułaskiego”, znanego na świecie również jako „skrzydło polskie”, oraz historii przetrwania tego jedynego na świecie zachowanego egzemplarza PZL P11.c.
Jak twierdzi Hoffmann, muzealna „P-jedenastka” ocalała w utworzonym przez Hermanna Göringa w Berlinie muzeum politechniki, gdzie stanęła jako ewenement ówczesnej techniki już w jesieni 1939 r. Znalazła się w nim właśnie przez wspomniane „skrzydło Pułaskiego”, uznane za najlepsze skrzydło wśród górnopłatów. Co ciekawe, w 1943 r. samolot ewakuowano z Berlina po alianckich bombardowaniach w jednym z trzech transportów. Oprócz PZL P11.c z berlińskiego muzeum wywieziono także PWS 26, który również trafił do krakowskiego muzeum i stoi wraz z „P-jedenastką” w zabytkowym dużym hangarze. Na jego temat Jan Hoffmann planuje zorganizować następne spotkanie, którego dokładna data podana zostanie w przyszłym tygodniu.
17 września 2009 r. w związku z obchodami 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej 