(zn)
Zostań ŚwiadkiemO obozie zagłady KL Auschwitz mówi się i pisze najczęściej mając na uwadze miejsce pamięci i muzeum Auschwitz – Birkenau. Projekt „Trasa pamięci” zrealizowany przez Miasto i Gminę Brzeszcze przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej przypomina, że poza głównym obozem istniała rozbudowana sieć podobozów, licząca ponad 40 filii. Przebywało tam kilkadziesiąt tysięcy więźniów.
Również i w gminie Brzeszcze, oddalonej o 10 km od Auschwitz I, istniał jeden z największych podobozów – nazywany podobozem Jawischowitz. Funkcjonował on pomiędzy 1942 a 1945 rokiem jako zaplecze siły roboczej do pracy w kopalni węgla kamiennego w Brzeszczach. Przebywało w nim około 2 tysiące 500 więźniów. Zachowanie pamięci o nich stało się celem „Trasy pamięci”.
(am)
Inne wydarzenia rocznicowe„Aktion gegen Universitätsprofessoren” – taki kryptonim hitlerowskie władze policyjne nadały operacji przeprowadzonej 6 listopada 1939 r. w tej sali Collegium Novum (nr 56), wówczas oznaczonej numerem 66. Swoisty „wykład” SS-Sturmbannführera Bruno Müllera, dowódcy 2 Oddziału Operacyjnego (Einsatzkommando 2), zakończył się wyprowadzeniem wśród pokrzykiwań, popychań, zniewag zebranych tu mężczyzn i ich aresztowaniem, trzem paniom pozwolono zostać. Zatrzymano także inne osoby przebywające w Collegium Novum: w tym odbywających swoje zebranie w innym audytorium naukowców Akademii Górniczej (21 osób), nauczycieli „goszczącego” w murach uczelni gimnazjum (ich budynek zajęto na potrzeby wojska) i inne osoby, które los przygnał wówczas do tego gmachu. Wszyscy oni – łącznie 183 osoby – na kartach aresztu (Schutzhaft-Kartei) mają to samo hasło „Aktion gegen Universitätsprofessoren”.
Akcja przeprowadzona w Uniwersytecie miała charakter polityczno-terrorystyczny, była fragmentem działań prowadzonych przez Einsatzgruppen, w ramach „politycznego oczyszczania zdobytego obszaru”, których celem było pozbawienie polskiego społeczeństwa warstw przywódczych. Zapoczątkowała ona fazę uderzeń okupanta wymierzonych w inteligencję na terenie Generalnej Guberni.
Z Uniwersytetu 6 listopada uwięziono na czele z rektorem: 6 profesorów honorowych, 2 emerytowanych, 50 zwyczajnych, 22 nadzwyczajnych, jednego zastępcę profesora, 28 docentów, 8 adiunktów, 17 asystentów, 8 lektorów, 2 pracowników administracji.
Tymi słowami Irena Paczyńska rozpoczęła wykład „Aktion gegen Universitätsprofessoren” w listopadzie 1939 r. oraz działania na rzecz uwolnienia uczonych wygłoszony w 67. rocznicę Sonderaktion Krakau, 6 listopada 2006 r., w ramach obchodów Uniwersyteckiego Dnia Pamięci.
W tym roku, w związku z obchodami 70. rocznicy Sonderaktion Krakau, na Uniwersytecie Jagiellońskim zaplanowano kilka inicjatyw:
Historia Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowania Ratunkowego to ciekawa opowieść o Polsce wolnej, niezależnej, potrafiącej żyć, bawić się i tworzyć. TOPR jest również ważną częścią kultury polskich gór. Legenda Tatr, służba dla ratowania życia, natura i przyroda jako źródło wyjątkowej kultury, melting pot górali i intelektualistów. Te czynniki ukształtowały obraz służby górskiej. Warto pamiętać o tej rocznicy i o tym wyjątkowym środowisku ludzi związanych z górami.
Te trzy postacie to przykłady splotu dziejów tego środowiska ludzi z polską historią i pamięcią. Nie należy też zapominać o ich głównej działalności, czyli ratowaniu życia w Tatrach, o czym pięknie opowiada książka Jagiełły „Wołanie w górach”. W tym roku TOPR obchodzi 100. rocznicę powstania. Dla jej uczczenia powstał specjalny program rocznicowy. A wszystko zaczęło się od „urwanego śladu” nart Mieczysława Karłowicza w 1909 roku.
Warto przeczytać „Sto lat akcji” w Tygodniku Powszechnym oraz obejrzeć film pt. „Błękitny krzyż” Andrzeja Munka.
(pk)
Inne wydarzenia rocznicoweWczoraj, 27 października 2009 r., na deskach Starego Teatru w Krakowie została ponownie wystawiona sztuka Andrzeja Stasiuka pt. „Czekając na Turka” w reżyserii Mikołaja Grabowskiego, której premiera odbyła się pod koniec ostatniego sezonu. Spektakl powstał w ramach międzynarodowego projektu „After the Fall – Europa po 1989 roku” organizowanego przez Goethe-Institut we współpracy z teatrem Staatsschauspiel w Dreźnie, Biurem Teatralnym w Mülheim an der Ruhr (Theaterbüro Mülheim an der Ruhr) i Federalną Centralą Edukacji Politycznej (Bundeszentrale für Politische Bildung) przy wsparciu niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Oto, co napisano o sztuce na stronie Starego Teatru:
Akcja sztuki rozgrywa się na Przełęczy Dujawa (słow. Priesmyk Dujava, 556 m n.p.m.) – na granicy polsko-słowackiej, w granicznym (wododziałowym) łańcuchu Beskidu Niskiego. W miejscu tym do grudnia 2007 roku działało drogowe przejście graniczne Konieczna – Becherov. Obecnie, po wejściu Polski do strefy Schengen, przejście zniknęło, a pojawiło się oczekiwanie na NOWE, ale czy na pewno LEPSZE? I czy przez wszystkich witane z taką samą radością? Czy to prawda, że granica, „najświętsza ziemia kraju” została sprzedana i przez przełęcz poleci „magistrala łącząca dwa światy, zlewisko rzek morza Bałtyckiego i zlewisko morza Czarnego, karpacka brama, sześciopasmówka Dujawa…”? A jak już powstanie, to „stamtąd, z całego tamtąd, z północy na południe i tamtąd z południa na północ. Wszystko tędy pojedzie, arbuzy, volvo, kebaby, ryby, drożdże, plejstejszyny, rachatłukum, serwery, dekodery, kumin, czarczafy, imbryki, hybrydowe silniki, zebediko, lampy, alladyny, technologie, futurologie, orient, okcydent, aja sofia, brama brandenburska, pomidory, zmywarki, posypywarki, kremy do wąsów, inne kremy…”? Ale STARE, powołując się na wolność wyboru, jakoś nie chce się modernizować.
Zainteresowanych odsyłam do zachęcającej recenzji Anety Kyzioł zamieszczonej w „Polityce” oraz do filmu z cyklu SZOT (cykliczny program realizowany przez Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego i zespół e-teatr.tv):
Spektakl zobaczyć można dziś oraz w najbliższe dwa wieczory (28, 29 oraz 30 października 2009 r.) o godz. 19.15 na Dużej Scenie Starego Teatru oraz 2 listopada w Dreźnie i 5 listopada w Mülheim, gdzie w ramach finałowego przeglądu wystawione zostaną wszystkie sztuki biorące udział w projekcie „After the Fall – Europa po 1989 roku”.
(zn)
Inne wydarzenia rocznicowe